Τα σπλάχνα της Θεσσαλονίκης κρύβουν θησαυρούς αιώνων. Κάποιοι έχουν έρθει στο φως και αναδεικνύονται, ενώ πολλοί άλλοι ή αποσπάστηκαν ή καταχώστηκαν κάτω από τα θεμέλια σύγχρονων κτιρίων, για να τους ανακαλύψει ο αρχαιολόγος του μέλλοντος .
Οι μεγάλοι αρχαιολόγοι λένε πως κάθε ανασκαφή είναι και μια καταστροφή. Οι εργασίες του μετρό δεν είναι εργασίες αρχαιολόγων. Η απαξίωση και η θυσία των ευρημάτων προς χάριν της προόδου και του μεγαλόπνοου έργου δεν αποφεύχθηκε.
Έχουμε μιλήσει για τα νεκροταφεία των κοινοτήτων της παλιάς Θεσσαλονίκης. Η περιοχή εκτός των ανατολικών τειχών ήταν ένας απέραντος κοιμητηριακός χώρος.
Η ορθόδοξη χριστιανική κοινότητα διέθετε δύο νεκροταφεία. Στα ανατολικά βρισκόταν το παλιό ορθόδοξο, το οποίο εξαφανίστηκε από προσώπου γης τη δεκαετία του 1870. Στη θέση του, αλλά όχι σε όλη του την έκταση, φτιάχτηκε το νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας.
Περισσότερα για την εξαφάνιση του παλιού ορθόδοξου νεκροταφείου και τη δημιουργία της Ευαγγελίστριας θα διαβάσετε κάνοντας κλικ πάνω στο σκίτσο του Σταμ.Σταμ.
Ο Σταμ.Σταμ. έγραψε ένα χρονογράφημα μετά την επίσκεψή του στο νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας το 1936, που δίνει πολλές πληροφορίες και μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
Θλιβερό θέμα! Δεν διαβάζεται ευχάριστα, δεν είναι για όλους.
Βάζω διακοπή σελίδας, τουτέστιν page break, και όποιος θέλει μπαίνει και διαβάζει ένα χρονογράφημα του Κ. Σνωκ, στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Νέα Αλήθεια, που αναφέρεται στο πώς αντιμετώπισε την κηδεία μιας πόρνης μια συνοικία στο Βαρδάρι και ποιες σκέψεις γεννήθηκαν στο μυαλό του γράφοντα.
Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το Άσυλο του Παιδιού, γωνία Εγνατία με Εθνικής Άμυνας, βρισκόταν το ονομαστό καφεζυθοπωλείο Σουφλίον, όπου σύχναζε η διανόηση της εποχής. Ο κήπος του συνόρευε με τα εβραϊκά και τα ντονμέδικα μνήματα και είχε θέα το Σιντριβάνι και τη λεωφόρο Χαμιδιέ.
Ο Κώστας Τομανάς, μέσα από το βιβλίο του για τα καφενεία της παλιάς Θεσσαλονίκης, παραδίδει την εξής πληροφορία:
Πολλά χρόνια προτού εξωραϊστεί η περιοχή, στο σημείο που βρισκόταν το καφενείο «Σουφλίον» ήταν ένα ύψωμα γεμάτο πλατάνια, η Τούμπα.
Αυτή η Τούμπα ήταν τόπος μαρτυρίων και εκτελέσεων. Εκεί οι Τούρκοι κρεμούσαν τους καταδικασμένους σε θάνατο χριστιανούς και ανασκολόπιζαν τους κατάδικους, που μέσα σε φοβερούς πόνους περίμεναν το θάνατο. Οι δήμιοι δεν άφηναν τον κόσμο να δώσει νερό στους ανασκολοπισμένους, γιατί το νερό επιταχύνει το θάνατο, ενώ οι βασανιστές επιθυμούσαν την παράταση του μαρτυρίου. Οι πονετικές χανούμισσες από τα γύρω σπίτια πήγαιναν κρυφά κι έδιναν νερό στους ετοιμοθάνατους με μπαρδάκια που έφερναν από τα σπίτια τους κρυμμένα στις βράκες τους κι έτσι έβαζαν τέλος στη ζωή και στο φριχτό τους μαρτύριο.
Μην το ψάχνεις, δεν υπάρχει.
Το καπελάδικο της Διαμαντής Χαρουπίδου (Νικολαΐδου) –έτσι γραφόταν το όνομα στην ταμπέλα· το Νικολαΐδου στην από κάτω αράδα μέσα σε παρένθεση– βρισκόταν στην Αγίου Δημητρίου γωνία με Ιουλιανού. Σήμερα μπορεί να το δει κανείς στο βιβλίο Η πόλη μας, που ούτε κι αυτό υπάρχει. Είναι εξαντλημένο από χρόνια, αλλά οι ψάχτες έχουν την ελπίδα να το βρουν σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο.
Το ζωγράφισε ο Γιώργος Παραλής, που με τα έργα του της τελευταίας περιόδου μάς άφησε εικόνες της Θεσσαλονίκης που οι παλιότεροι δεν θα ξαναδούν και οι νεότεροι δεν θα γνωρίσουν. Το καπελάδικο, το ραφείο, το παντοπωλείο…
Το ζωγράφισε ο Γιώργος Παπαλεξίου, σε ενθύμηση του Γιώργου Παραλή, όταν πλέον από το καπελάδικο είχε απομείνει μόνο το κέλυφος.
Τη φωτογραφία του καπελάδικου βρήκα στο διαδίκτυο. Προέρχεται από το βιβλίο Η πόλη μας – Κείμενα και φωτογραφίες από τη Θεσσαλονίκη, των Παύλου Ανδρεάδη και Άγγελου Καλογερόπουλου, έκδοση της Μακεδονικής Εταιρείας, 1978.
Στη Vivlioniki βρήκα το όμορφο εξώφυλλο του βιβλίου.
Η φωτογραφία από το ασδασδασδασστ
Ωοπωλείο στην οδό Αθηνάς, 1964
Τη δεύτερη Παρασκευή του Οκτωβρίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα του Αυγού. Δεν ήξερα ότι υπάρχει ιδιαίτερη μέρα για να μας υπενθυμίζει τη διατροφική αξία του αυγού.
Ήξερα τον αυγοκαφέ που έφτιαχνε η μάνα μου όταν δεν ήταν «στα σέστα της», τον οποίον έφτιαχνε και η δικιά της μάνα όταν «δεν είχε ανάκαρα».
Ο αυγοκαφές είναι energy drink με βάση το αυγό.
Σκηνή από την ταινία Ο εαυτούλης μου. Ο Γιάγκος Αγγελής (Λάμπρος Κωνσταντάρας) χτυπάει ακόμα λίγο το χτυπητό αυγό του, που ήδη έχει χτυπήσει η υπηρέτρια (Ζωή Φυτούση) επί 20 λεπτά.
Το χτυπητό αυγό ήταν κρόκος με ζάχαρη που δουλευόταν αρκετή ώρα μέχρι να γίνει ένας άσπρος αφρός. Κάποιοι το έτρωγαν έτσι, κάποιοι το προτιμούσαν ως ρόφημα. Έφτιαχναν ελληνικό καφέ και τον πρόσθεταν (σιγά σιγά για να μην ψηθεί το αυγό) και αυτό ήταν ο αυγοκαφές.
Η Ζωή Καρέλλη μάς παρέδωσε ένα συγκλονιστικό θεατρικό έργο ζωντανεύοντας με την πένα της την τραγική ιστορία της Σιμωνίδας, της κόρης του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, που παιδί ακόμα έγινε σύζυγος τού κατά σαράντα χρόνια μεγαλύτερού της κράλη Σέρβων.
Το έργο ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το 1966, σε σκηνικά και κοστούμια Δημήτρη Μυταρά και σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, στην κεντρική σκηνή της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Λίγο αργότερα ηχογραφήθηκε για το ραδιόφωνο.
Ό,τι χρειαζόμαστε για να περάσουμε ένα ήσυχο καλοκαίρι στην εξοχή βρίσκεται σ’ αυτή τη φωτογραφία.
Πρώτον: θάλασσα
Την έχουμε, είμαστε έξω από τη Θεσσαλονίκη, στην Περαία.
Δεύτερον: μεταφορικό μέσο
Το έχουμε, η κόκκινη σακαράκα αριστερά.
Τρίτο και κυριότερο: κατάλυμα
Το έχουμε! Κάποιος έβαλε ένα βαγόνι τραμ στο οικόπεδο και –να!– το εξοχικό σπίτι με κεραμοσκεπή, αέτωμα και κήπο με ωραία τούβλινη περίφραξη.
Γυρνάμε το ρολόι σαράντα χρόνια πίσω και είμεθα μερακλαντάν.
Καλό καλοκαίρι!
Η φωτογραφία είναι από την ομάδα έρευνας του fb Θεσσαλονίκη χαμένη πόλη
Διαφήμιση των αναψυκτικών Φλώρινα στην τέντα του καφενείου Κομοτινή, που το είχε κάποιος με κρητική καταγωγή, όπως φανερώνει η κατάληξη -άκης.
Δίπλα στο καφενείο ένα ουφάδικο, με κουρτίνα για να προστατεύει το εσωτερικό από τα βλέμματα των περαστικών. Και παραδίπλα ένα ρουχάδικο με φούστες και πουκαμίσες ινδικού τύπου. Εγνατία, δεκαετία ’80.
Μερικές πληροφορίες για τον Μπάμπη Αστράκη και το καφενείο Κομοτινή
Ο Μπάμπης Αστράκης καταγόταν από το χωριό Πόρπη της Ροδόπης. Άνοιξε στην Εγνατία, δίπλα στην Καμάρα, το καφενείο Κομοτινή, που για τριάντα χρόνια υπήρξε σημείο συνάντησης των συγχωριανών του, αλλά και των Θρακιωτών της Θεσσαλονίκης, μόνιμων ή περαστικών. Στο καφενείο του Μπάμπη εύρισκαν μια ζεστή και φιλόξενη γωνιά οι φοιτητές από την Πόρπη και τα περίχωρα. Η γυναίκα του, η Στέλλα, φρόντιζε να χορταίνει την πείνα τους με αυγά και μπόλικο ψωμί.
Ο Μπάμπης Αστράκης επέστρεψε στην Πόρπη και πρόσφερε υπηρεσίες επί πολλά χρόνια ως πρόεδρος της κοινότητας. Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο, λίγους μήνες μετά τον θάνατο της συζύγου του.
• Οι πληροφορίες είναι από τον ιστότοπο των Πορπιωτών Η Πόρπη μας και από τον Παρατηρητή της Θράκης.
• Η φωτογραφία είναι από την ομάδα έρευνας του fb Θεσσαλονίκη χαμένη πόλη
• Ευχαριστώ τον Γιάννη, αναγνώστη του ιστολογίου, που με την ερώτησή του με οδήγησε στην αγαπημένη μου Θράκη.
Ήσυχο βράδυ στο ταβερνάκι (ζυθεστιατόριον, για την ακρίβεια) με τα τραπεζάκια έξω. Από τη μία πλευρά τα όμορφα παλιά σπίτια, που δεν υπάρχουν πια, και από την άλλη η Καμάρα. Η πελατεία αμιγώς αντρική.
Η φωτογραφία από το βιβλίο των Παύλου Ανδρεάδη και Άγγελου Καλογερόπουλου Η πόλη μας – Κείμενα και φωτογραφίες από τη Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Μακεδονική Εταιρεία, 1978, και αναρτήθηκε από την ομάδα έρευνας του fb Θεσσαλονίκη χαμένη πόλη
HELLAS SPECIAL 