Κηδεία ιεροδούλου

Θλιβερό θέμα! Δεν διαβάζεται ευχάριστα, δεν είναι για όλους.
Βάζω διακοπή σελίδας, τουτέστιν page break, και όποιος θέλει μπαίνει και διαβάζει ένα χρονογράφημα του Κ. Σνωκ, στην εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Νέα Αλήθεια, που αναφέρεται στο πώς αντιμετώπισε την κηδεία μιας πόρνης μια συνοικία στο Βαρδάρι και ποιες σκέψεις γεννήθηκαν στο μυαλό του γράφοντα.

Σιμωνίς, η βασιλόπαις του Βυζαντίου

Η Ζωή Καρέλλη μάς παρέδωσε ένα συγκλονιστικό θεατρικό έργο ζωντανεύοντας με την πένα της την τραγική ιστορία της Σιμωνίδας, της κόρης του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, που παιδί ακόμα έγινε σύζυγος τού κατά σαράντα χρόνια μεγαλύτερού της κράλη Σέρβων.

Το έργο ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το 1966, σε σκηνικά και κοστούμια Δημήτρη Μυταρά και σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, στην κεντρική σκηνή της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Λίγο αργότερα ηχογραφήθηκε για το ραδιόφωνο.

Οι πλύστρες του Πειραιά, τα πλυντήρια-κόλαση και το πλυντήριο στου Βάβουλα τη γούβα

Ένα βροχερό βράδυ, τον Ιούνιο του 1930, μια γυναίκα περπατούσε στην οδό Φίλωνος. «Περπατούσε» δεν είναι η ακριβής λέξη. Έσερνε το βήμα της με δυσκολία και αγκομαχητό, ώσπου σωριάστηκε εξαντλημένη. Ένας περαστικός της έδωσε το χέρι για να σηκωθεί και τη βοήθησε να συνέλθει.
— Να μη σώνει ο κόσμος να καταντάει ως εκεί! είπε η γυναίκα, όταν στάθηκε στα πόδια της.
Ο περαστικός έμεινε κατάπληκτος, γιατί ενώ το βασανισμένο της σουλούπι ήταν γεροντικό, το πρόσωπό της έδειχνε μια γυναίκα ως σαράντα χρόνων.
— Τι σου συμβαίνει, κυρά μου; ενδιαφέρθηκε να μάθει.
— Η ερημιά κι η σκοτεινιά μου με ανάγκασαν να ζητήσω καμιά δουλειά για να τρώω λίγο ψωμί. Γύρισα δώθε-κείθε για μια οποιαδήποτε θέση μέσα σε οικογένειες, αλλά στάθηκε αδύνατον. Οι ρυτίδες και το κυρτωμένο κορμί είναι πάντα αποκρουστικά. Μια γειτόνισσα είδε την πείνα μου και την κακομοιριά μου και με πήγε σ’ ένα πλυντήριο στα Καμίνια. Ήτανε γραφτό προτού πεθάνω να γνωρίσω κι αυτά τα μαρτύρια, του είπε και δάκρυσε.
Το ενδιαφέρον του περαστικού άρχισε να γίνεται επαγγελματικό, γιατί ήταν δημοσιογράφος, και ρώτησε:
— Τι είναι αυτό το πλυντήριο;
Η γυναίκα κούνησε το κεφάλι με απελπισία και με μάτια που πρόδιναν τρόμο είπε:
— Είναι η μαύρη κόλαση, που ούτε οι διαβόλοι δεν την υποφέρουν. Άλλο να δουν τα μάτια σας!

1930

Έλλη Λαμπέτη – «Ήταν ένα τραγικό γεγονός εκείνη η εκτέλεση!»

Στις 30 Μαρτίου 1952, ημέρα Κυριακή, στις 4.12 τα ξημερώματα, δολοφονούνται ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του Ηλίας Αργυριάδης, Νίκος Καλούμενος και Δημήτρης Μπάτσης, εις τον συνήθη τόπο εκτελέσεων, τηρηθεισών όλων των νομίμων διατυπώσεων. Ξεσηκώνεται παγκόσμια κατακραυγή που εκφράζεται με συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια, διαδηλώσεις, ομιλίες, δημοσιεύσεις. Γνωστές προσωπικότητες και απλοί άνθρωποι με θλίψη, οργή και αγανάκτηση καταδικάζουν το έγκλημα κι εκείνους που το διέπραξαν.
Χρόνια μετά, η Έλλη Λαμπέτη μίλησε για το πώς βίωσε το τραγικό γεγονός.

«Όταν ήμουν εικοσιέξι χρονών έπαθα πάρεση. Πλήρη. Ήταν τη μέρα που εκτέλεσαν τον Μπάτση και τον Μπελογιάννη. Όταν το ’μαθα, πάγωσα. Δεν ήταν λύπη, ήταν κάτι παραπάνω. Σοκ! Καταλάβαινα πως δε θ’ άντεχα, κάτι θα μου συνέβαινε. Κι ωστόσο δεν μπορούσα να διανοηθώ πόσο σχετική είναι η ύλη –το σώμα– με τον συναισθηματικό κόσμο. Σκέφτηκα αμέσως: Μετά απ’ αυτήν την τραγωδία, μετά από τόση θλίψη, δεν είναι δυνατόν να εξακολουθήσω να είμαι ίδια, κάπου θα βγω αλλαγμένη. Αλλά δεν πίστευα πως θ’ αντιδρούσε έτσι ο οργανισμός μου.

Κι όμως ως το βράδυ είχα παραλύσει. Το μισό μου πρόσωπο ήταν τελείως παράλυτο. Μου κράτησε έξι εβδομάδες. Ήμουν πολύ νέα, έκανα ηλεκτροσόκ – δεν είναι πολύ δύσκολο να περάσει η πάρεση όταν είσαι νέος, όπως επίσης είναι σπάνιο να την πάθεις σε μικρή ηλικία. Αλλά εκείνες τις έξι εβδομάδες δεν μιλούσα καθόλου. Έτρεχαν τα σάλια μου. Το στόμα μου είχε πάει εκεί… Να, κοίτα, ως τώρα δεν έχει έρθει εντελώς στη θέση του.

Ήταν ένα τραγικό γεγονός εκείνη η εκτέλεση!… Τον Μπάτση τον γνώριζα προσωπικά, ήταν φίλος του Μάριου. Το προηγούμενο Πάσχα είχαμε πάει μαζί στον Πόρο, είχε κοντά του και την κόρη του, την Ελενίτσα. Έτσι συνδεθήκαμε. Δεν ήταν βέβαια κανένας πολύ δικός μου άνθρωπος, αλλά αυτό το θέμα της εκτέλεσης δεν μπορούσα να το συλλάβω. Δεν μπορούσα να συλλάβω το «εν ψυχρώ». Σε πιάνω, σε στήνω, σε σκοτώνω… Ήταν πέρα από τις δυνατότητές μου. Είχα ζήσει ήδη τις μέρες των ανώμαλων καταστάσεων, αλλά αυτό! Άγριο πράγμα. Και οργανωμένο από το κράτος, ε;»

---

•Απόσπασμα από το βιβλίο της Φρίντας Μπιούμπι «Έλλη Λαμπέτη: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ – Μια προσωπική αφήγηση», Εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ (1983). Περιλαμβάνεται στο άρθρο της Ίριδας Αμάραντου για την Έλλη Λαμπέτη, που δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα στις 13/4/2018. Μπορείτε να το διαβάσετε ΕΔΩ.

Η Αλέκα Κατσέλη στην Ολυμπιάδα του Τόκυο

(Photo CENTRAL PRESS/GETTY)

Στη φωτογραφία η μοναδική Αλέκα Κατσέλη, ως πρωθιέρεια της τελετής αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, κατά τη διάρκεια μιας πρόβας της τελετής έναρξης της 18ης Ολυμπιάδας, που έγινε στο Τόκυο το 1964. Δίπλα της ο Γιοσινόρι Σακάι, ο αθλητής που θα ανάψει τον βωμό της Ολυμπιακής Φλόγας.
Ήταν η τελευταία Ολυμπιάδα στην οποία συμμετείχε η μεγάλη ηθοποιός, και μάλιστα ήταν κι ένα από τα τιμώμενα πρόσωπα.

Η Αλέκα Κατσέλη υπήρξε ιέρεια στην τελετή αφής από το 1936 και πρωθιέρεια από το 1956 μέχρι το 1964.
Η επιλογή του Γιοσινόρι Σακάι ήταν ένας από τους συμβολισμούς που επιδίωξε η Ιαπωνία, ως διοργανώτρια χώρα. Ο αθλητής είχε γεννηθεί στη Χιροσίμα, στις 6 Αυγούστου 1946, δηλαδή ακριβώς την ημέρα που η πόλη καταστράφηκε από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Η επιλογή του συμβόλιζε τη ζωή που νικάει τον θάνατο και την ειρήνη μετά τον πόλεμο.

Η νεαρή Αλέκα Κατσέλη στην πρώτη συμμετοχή της ως ιέρεια στην τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, στις 20 Ιουλίου 1936, στην αρχαία Ολυμπία. Δίπλα της η Κούλα Πράτσικα.
(Φωτογραφία του Κωνσταντίνου Μεγαλοκονόμου, από το αρχείο του ΕΛΙΑ)

Στην Ολυμπιάδα του Τόκυο, η Ελλάδα δεν συμμετείχε μόνο με αθλητές και καλλιτέχνες της. Συμμετείχε και με ένα σπάνιο κομμάτι της πολιτιστικής της κληρονομιάς, ένα άγαλμα που φτιάχτηκε στο ελληνικό φως, αλλά αφαιρέθηκε από τη γη που το γέννησε και το φύλαξε, για να καταλήξει σε κάποιο μουσείο του εξωτερικού. Η Ελλάδα δεν απόλαυσε την τιμή αυτής της συμμετοχής. Αυτή ανήκε εξ ολοκλήρου στη Γαλλία, η οποία δάνεισε στην Ιαπωνία ένα έκθεμα του μουσείου του Λούβρου, την Αφροδίτη της Μήλου.

Πόρνες στα Βούρλα-οι παραστάσεις Οκτωβρίου και Νοεμβρίου

Αγαπητοί φίλοι,
τον Ιούνιο, όταν τελείωσαν οι παραστάσεις του έργου «Πόρνες στα Βούρλα», ενθαρρυμένες και συγκινημένες από τη θερμή ανταπόκριση, υποσχεθήκαμε ότι θα επιστρέψουμε στο θέατρο Αγγέλων Βήμα για να συνεχίσουμε. Και να ’μαστε τώρα να προετοιμαζόμαστε για τις παραστάσεις της νέας καλλιτεχνικής περιόδου!
Από αυτή την Κυριακή 9 Οκτωβρίου και κάθε Κυριακή, στις 8:30μ.μ., το έργο θα παίζεται στο Αγγέλων Βήμα (Σατωβριάνδου 36).
Και ακόμα ένα σπουδαίο νέο! Στο πλαίσιο του προγράμματος «Πυρίκαυστες πόλεις» με αφορμή τα εκατό χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης 1922-2022,το έργο θα παρουσιαστεί στον Βύρωνα (26/10), στην Καισαριανή (27/10) και στη Δραπετσώνα (2/11) που είναι δήμοι με προσφυγικούς πληθυσμούς.

Είναι ένα χρονικό «μετά μουσικής» αφιερωμένο με τρυφερότητα στη μνήμη των κοριτσιών που πέρασαν από το τεράστιο δημόσιο μπορντέλο στη Δραπετσώνα, που έφτιαξε ο Δήμος του Πειραιά και λειτούργησε υπό την προστασία του κράτους και την περιφρούρηση της αστυνομίας, από το 1873 που χτίστηκε, μέχρι την τελική κατεδάφισή του εκατό χρόνια μετά, επί δικτατορίας των συνταγματαρχών.

Θα είναι τιμή, χαρά και συγκίνηση να έρθετε και να μοιραστούμε τις ιστορίες των κοριτσιών των Βούρλων.

Για κρατήσεις και εισιτήρια πατήστε ΕΔΩ.

Οι Καρυάτιδες της Λευκάδας

«Ήταν σαν τις Καρυάτιδες σε κόντρα φως. Με τους τεντζερέδες που ήταν γεμάτοι αλάτι, να πηγαινοέρχονται σε διαγώνιες γραμμές μέσα στο κάτασπρο από το αλάτι τοπίο των αλυκών. Πόσο επιδέξια κινούνταν, παρά το βάρος στο κεφάλι. Πόσο περήφανες και απέριττες ήταν οι κορμοστασιές τους».

Ο επεισοδιακός γάμος της Πέρσας Βλάχου

Στην περίοδο του Μεσοπολέμου διάφορα περιπετειώδη ειδύλλια ηθοποιών απασχόλησαν τις εφημερίδες·  κάποια από αυτά απασχόλησαν και την αστυνομία.
Το ειδύλλιο της Πέρσας Βλάχου με τον Σαλονικιό επιχειρηματία δεν θα απασχολούσε κανέναν, αν οι συγγενείς και οι φίλοι του δεν είχαν αντίθετη γνώμη και πολύ έντονη διάθεση να την επιβάλλουν.

Η Πέρσα Βλάχου ήταν ηθοποιός του μουσικού θεάτρου. Είχε συνεργαστεί με τον Κυριάκο Μαυρέα, τον Βασίλη Αυλωνίτη, τον Μίμη Κοκκίνη, τον Πέτρο Κυριακό, τη Μαρίκα Νέζερ, τη Μαρίκα Μαντινειού και άλλους και είχε κάνει περιοδεία στην Αμερική με τον θίασο Πατρίκιου-Αφεντάκη.

1932

1933

1934

Το καλοκαίρι του 1935 έπαιζε με τον θίασο του Μάνου Φιλιππίδη. Η παράσταση παίχτηκε και στη Θεσσαλονίκη, στον Μέγα Αλέξανδρο, με μεγάλη επιτυχία. Ανάμεσα στους θεατές της πρώτης σειράς ήταν και κάποιος επιχειρηματίας της συμπρωτεύουσας, που έδειχνε ιδιαίτερα γοητευμένος από την Πέρσα. Η Πέρσα ήταν μπριόζα, αγαπητή και πετυχημένη. Εκείνος πάλι είχε ευγενικό παρουσιαστικό και κοινωνική επιφάνεια. Κάπου εκεί βρίσκεται η αρχή του ειδυλλίου που κρατήθηκε μακριά από τη δημοσιότητα.

«Κάτι να μείνει από μένα – Πόρνες στα Βούρλα», το θεατρικό – Ο… μαέστρος

Όταν της απευθύνομαι στο έργο, την αποκαλώ «μαέστρο».
Έχει κάνει την επιλογή τραγουδιών (όλα της περιόδου 1919 ώς 1938), την ενορχήστρωση και παίζει πιάνο επί σκηνής. Η Υβόνη Σιέμου!

Πώς συνδυάζονται το ρεμπέτικο και το πιάνο; Θα μας πει η ίδια:
«Στην πραγματικότητα έγινε μια μεταγραφή των επιλεγμένων ρεμπέτικων τραγουδιών για πιάνο. Απλά αλλάζει το ηχόχρωμα. Η μελωδία, ο στίχος και οι συνηχήσεις παραμένουν. Το όχημα αλλάζει.
Το πιάνο μπορεί να αναδείξει και να πλαισιώσει την ανθρώπινη φωνή, χωρίς διακρίσεις και διαχωρισμούς, σε λαϊκή, έντεχνη, κλασική… Άλλωστε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα γεννήθηκαν μέσα από αντιθέσεις και καταστάσεις που θεωρούνταν αταίριαστες».

«Κάτι να μείνει από μένα – Πόρνες στα Βούρλα», το θεατρικό – Η γυναίκα με το δαχτυλίδι

Άκουσα για πρώτη φορά την Κατερίνα Σκορδαλάκη πριν από είκοσι χρόνια σε μια μουσική εκπομπή στο ραδιόφωνο. Εντυπωσιάστηκα. Τι φωνή! Τι χρώμα! Τι έκφραση, γνήσια λαϊκή!
Είκοσι χρόνια μετά έχω την αφάνταστη χαρά όχι μόνο να τη γνωρίζω από κοντά, αλλά και να συνεργάζομαι μαζί της. Η Κατερίνα δεν ερμηνεύει μόνον τραγούδια στην παράσταση, αλλά και ρόλο. Είναι συγκλονιστική και στα δύο!
Είναι μια αυθεντική φωνή, μια αυθεντική μορφή που βγαίνει από τη μάντρα των Βούρλων, διανύει τις δεκαετίες που μας χωρίζουν και φέρνει ένα κομμάτι της κρυμμένης ιστορίας, σπαρακτικό και ολοζώντανο, στο σήμερα.