Εξέλσιορ, Μπερνίτσας και Bravo

Το κτίριο στη γωνία της Πανεπιστημίου με την Πατησίων αριθμός 1, που αναπαλαιωμένο στεγάζει σήμερα την Εθνική Τράπεζα, ήταν το παλιό ξενοδοχείο Εξέλσιορ. Χτίστηκε στη θέση που βρισκόταν η έπαυλη Καυταντζόγλου, η οποία είχε χτιστεί σε τμήμα του οικοπέδου του Χάφτα. Από αυτόν τον Χάφτα πήραν το όνομά τους τα Χαφτεία. Ο δε Καυταντζόγλου είχε τουλάχιστον τρεις ιδιοκτησίες στην περιοχή: μία στη συμβολή Σταδίου με Αιόλου (το κτίριο του ξενοδοχείου Απόλλων),  μία στη γωνία Αγίου Κωνσταντίνου με πλατεία Ομονοίας και άλλη μία στη γωνία Πανεπιστημίου με Πατησίων.

Στο ισόγειο του παλιότερου κτίσματος στεγαζόταν το γαλακτοζαχαροπλαστείο του Μπερνίτσα και το καφενείο των Γερόντων. Ο Μπερνίτσας είχε δικό του βουστάσιο, έφτιαχνε εκλεκτά γλυκά. Ήταν αυτός που γνώρισε στους Αθηναίους την κρέμα σαντιγί και το γάλα σε ποτήρι.
Στο καφενείο των Γερόντων μαζεύονταν διάφοροι συνταξιούχοι. Αργότερα μετανομάστηκε σε καφενείο των Εύ φρονούντων.
Καφενείον Ευ Φρονούντων
νύχτα μέρα συζητούντων
έγραψε ο Μπάμπης Άννινος το 1850.
Το καφενείο των Ευ Φρονούντων έκλεισε το 1886. Ο Μπερνίτσας έφυγε από κει στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν άρχισε να χτίζεται το ξενοδοχείο. Ο Μπερνίτσας επέστρεψε στην παλιά του θέση, όταν ολοκληρώθηκε το καινούργιο κτίριο, όπου στεγάστηκε το ξενοδοχείο Βικτώρια, που το 1929 μετονομάστηκε σε Εξέλσιορ.

Η ΟΥΛΕΝ ταλαιπωρούσε συχνά τους Αθηναίους. Τον Ιανουάριο του 1931 έσπασε ένας αγωγός και μετέβαλε τα Χαφτεία σε λίμνη. Στη φωτογραφία το ζαχαροπλαστείο του Μπερνίτσα, στο ισόγειο του Εξέλσιορ.

Πατησίων αριθμός 1. Το τρόλεϊ στρίβει από την Πανεπιστημίου για να μπει στην Πατησίων.

Το ξενοδοχείο Εξέλσιορ είχε τρεις όψεις, στην Πατησίων, στην Πανεπιστημίου και στην Ομόνοια. Εδώ η όψη της Πανεπιστημίου.

Στο ισόγειο του Εξέλσιορ, Πατησίων 1, στεγάστηκαν διάφορα καταστήματα. Ανάμεσά τους και τα καφεκοπτεία Bravo (που επέμεναν να τον  λέμε ελληνικό).

Bravo, Πανεπιστημίου και Πατησίων, 1968

Ταφόπλακες από τα Εβραϊκά Μνήματα

Οι γερμανοί μπήκαν στη Θεσσαλονίκη στις 9 Απριλίου του 1941. Μόλις οι συνθήκες δημιούργησαν την ευκαιρία, ο δήμαρχος Μερκουρίου και ο νέος γενικός διοικητής της Μακεδονίας Σιμωνίδης ζήτησαν από τη γερμανική διοίκηση την απαλλοτρίωση ολόκληρου του εβραϊκού νεκροταφείου.
Τον Δεκέμβριο του 1942, κι ενώ τα πράγματα έπαιρναν βάσει σχεδίου ολοένα και πιο άσχημη τροπή για τους Εβραίους, η γερμανική διοίκηση ενέκρινε το σχέδιο απαλλοτρίωσης. Τον Ιανουάριο του 1943 το παμπάλαιο εβραϊκό νεκροταφείο είχε καταστραφεί.

---

Για την καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου και τον αφανισμό της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο μου στη Huffington Post. Σ’ αυτή την ανάρτηση συγκέντρωσα μερικές φωτογραφίες των εβραϊκών μνημάτων μετά την… απαλλοτρίωση.

---

Ο χώρος που καταλαμβάνει σήμερα το Εθνικό Κολυμβητήριο.

Γράφει ο Ηλίας Πετρόπουλος: Οἱ ταφόπλακες, ντανιασμένες προσεκτικά, ἔμειναν στά Ἐβρέικα Μνήματα γιά ἀρκετό διάστημα. […] Οἱ ταφόπλακες προστάτευαν τούς χασικλῆδες ἀπό τά περίεργα μάτια, ἀπό τόν καυτερό ἡλιο, ἀπό τόν βαρδάρη.

Το νεοκλασικό του Παρθενώνα και του Αστόρια

Δίπλα στο ξενοδοχείο Απόλλων επί της Αιόλου βρισκόταν ένα νεοκλασικό κτίριο, έργο του Τσίλερ, που έφτανε μέχρι την Πανεπιστημίου. Το όμορφο κτίριο δεν υπάρχει πια. Κατεδαφίστηκε το 1976. Διασώζεται στον πίνακα του Γιάννη Τσαρούχη.

Απέναντι, στην πλευρά που είναι σήμερα το Ταχυδρομείο, βρισκόταν το καφενείο Παρθενών. Ο Παρθενών μέχρι το 1960 διέθετε ναργιλέδες, παρόλο που τα περισσότερα καφενεία τους είχαν καταργήσει. Ήταν σημείο συνάντησης οικοδόμων και εργολάβων. Επειδή το κτίριο θα κατεδαφιζόταν, το 1969 ο Παρθενών μεταφέρθηκε στο ισόγειο του νεοκλασικού που απαθανάτισε ο Τσαρούχης.

Το καφενείο Παρθενών στην πρώτη του θέση.

---

Η παρακάτω φωτογραφία του Σκοπελίτη συμπληρώνει την εικόνα του νεοκλασικού που μας δίνει ο πίνακας του Τσαρούχη. Στο ισόγειο του κτιρίου, στη γωνία της Αιόλου με την Πανεπιστημίου, ήταν το καφεζαχαροπλαστείο Αστόρια. Εκεί είχαν καθίσει τα μέλη της ΠΕΑΝ περιμένοντας την έκβαση του μεγάλου σαμποτάζ της 20ης Σεπτεμβρίου 1942, που ανατίναξε τα γραφεία της ΕΣΠΟ.

 

Φωτογραφία: Σ.Β. Σκοπελίτης (λεπτομέρεια)

Από Πανεπιστημίου με θέα την πλατεία Ομονοίας. Αριστερά το Αστόρια.

Το Μασαλία με την αιώρα, το Απόλλων και ο Κώστας Κρυστάλλης

Ψάχνοντας ανάμεσα σε διάφορα χαρτιά για κάτι άσχετο, βρήκα καταχωνιασμένη αυτή την καρτ ποστάλ που είχα αγοράσει σε ανύποπτο χρόνο και με ακαθόριστους σκοπούς.
Όπως γράφει απεικονίζει την οδό Πατησίων. Ποιο τμήμα της όμως; Προσπάθησα να θυμηθώ ποιο κτίριο βρίσκεται σε λοξό κάθετο δρόμο κι αφού δεν είναι η οδός Μάρνη ποιος δρόμος είναι; Έβγαλα το αυθαίρετο συμπέρασμα ότι πρόκειται για την αρχή της Πατησίων.
Δεδομένου ότι παλιότερα η Πατησίων έφτανε μέχρι τα Χαφτεία, το συμπερασμα ήταν σωστό. Σήμερα το τμήμα από Σταδίου μέχρι Πανεπιστημίου λέγεται Αιόλου. Η Πατησίων αρχίζει από τη γωνία με την Πανεπιστημίου. Αν και το τμήμα της από την Πανεπιστημίου μέχρι την Αγίου Μελετίου επίσημα λέγεται 28ης Οκτωβρίου, χρησιμοποιείται η ονομασία Πατησίων για όλον τον δρόμο.
Δεν αναγνώρισα κανένα κτίριο. Εκείνο με την επιγραφή «Ξενοδοχείον ο Απόλλων» κάτι μου θύμιζε. Είναι το μόνο από τα εικονιζόμενα κτίρια που έχει απομείνει όρθιο.
Σήμερα όποιος περνάει από αυτό το σημείο βλέπει την παρακάτω εικόνα.

Λευκάδα

Η Λευκάδα είναι ακριβώς απέναντι από τον τόπο καταγωγής μου, το Ξηρόμερο. Οι δυο τόποι είναι δεμένοι με πολλά κοινά. Ακόμα και οι ντοπιολαλιές μοιάζουν πολύ, παρόλο που η Λευκάδα ανήκει στα Επτάνησα κι εμείς στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Είχα γνωρίσει τη Λευκάδα σε κάποια οικογενειακά ταξίδια όταν ήμουν παιδί, από τα οποία θυμάμαι αόριστα κάποιες ομορφιές και τη μεγάλη εντύπωση που μου έκανε ότι θα πάμε σε νησί χωρίς να μπούμε σε καράβι.
Ουσιαστικά όμως στη Λευκάδα με πήγε ο Λευκάδιος Χερν. Γνώρισα έναν πανέμορφο τόπο με φιλόξενους, ζεστούς ανθρώπους και ανέπτυξα την προσωπική μου σχέση με το νησί που γεννήθηκε ο συγγραφέας που μετέφρασα και αγάπησα. Έκανα ομιλίες για τη ζωή και το έργο του Λευκάδιου, συμμετείχα στο Συνέδριο, παρακολούθησα το Διεθνές Συμπόσιο και τις παράλληλες εκδηλώσεις που οργάνωσαν οι Ιάπωνες, έκανα παρουσιάσεις σε σχολεία του νησιού με θέμα «Επάγγελμα σκιτσογράφος» κι έπεται η συνέχεια.

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Στις έρευνες που κάνω στις παλιές εφημερίδες συνάντησα δύο δημοσιεύματα για τη Λευκάδα. Το ένα αφορούσε μια σχολική εκδρομή που έγινε το 1940. Το άλλο ήταν ένας ύμνος στη Σταχτοπούτα του Ιονίου, γραμμένο από τη ζωγράφο Ντιάνα Αντωνακάτου το 1964. Ξέροντας πόσο αγαπάνε οι Λευκαδίτες τον τόπο τους, τα μοιράστηκα μέσω του facebook με φίλους Λευκαδίτες.

Ο Φίλιππος Κολυβάς και εφημερίδα Λευκαδίτικα Νέα μετέτρεψαν αυτά τα δημοσιεύματα σε δύο πλούσια άρθρα. Διαβάστε τα και πάρτε εικόνες από την παλιά Λευκάδα.

Μάιος του 1940: «Το Γυμνάσιον Λευκάδος εξέδραμεν εις Νιδρίαν…»

Λευκάδα: η Σταχτοπούτα του Ιονίου (πρώτο μέρος)

Λευκάδα: η Σταχτοπούτα του Ιονίου (δεύτερο μέρος)

Λευκάδα: η Σταχτοπούτα του Ιονίου (τρίτο μέρος)

---

Η φωτογραφία με τις γυναίκες στις αλυκές της Λευκάδας είναι από το αρχείο του Αντώνη Σολδάτου.

Ποιος ήταν ο Δελαπατρίδης

Εικόνα εξωφύλλου του βιβλίου του Γιάννη Καιροφυλά «Αρμάνδος Δελαπατρίδης»

Ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης εμφανίστηκε στην Αθήνα του 1925 ψηλός, πληθωρικός, στομφώδης, με βελάδα, ρεντικότα, μπαστουνάκι, γκέτες, μονόκλ και μακριές φαβορίτες σκορπώντας χαμόγελα και χαιρετούρες. Ιδρυτής και αρχηγός του Κόμματος των Κυανολεύκων εκφωνούσε πολιτικούς λόγους ηλεκτρίζοντας τους θαμώνες των καφενείων. Κέντρο της πολιτικής του δράσης έγινε το Σύνταγμα και πολιτικό του κέντρο το καφενείο του Ζαχαράτου. Τον προσφωνούσαν «κύριε αρχηγέ» και «κύριε πρόεδρε» και στον δρόμο τον χαιρετούσαν βγάζοντας το καπέλο. Όπου έκανε την εμφάνισή του τον υποδέχονταν με ενθουσιασμό και χειροκροτήματα και του ζητούσαν να βγάλει λόγο. Οι λόγοι του διασκέδαζαν πολύ τους Αθηναίους και συγκέντρωναν μεγάλο ακροατήριο. Η φήμη του ξεπέρασε τα όρια της Αθήνας.

Το πραξικόπημα του Δελαπατρίδη – κατάληψη του υπουργείου, δικτατορία, αγγλικό δάνειο και ένα κατοστάρικο για τα έξοδα μεταφοράς

Ο Αρμάνδος Δελαπατρίδης, ο πληθωρικός αρχηγός του Κόμματος των Κυανολεύκων, που εκφωνούσε πολιτικούς λόγους στην πλατεία Συντάγματος και σχημάτιζε κυβερνήσεις στο φημισμένο καφενείο του Ζαχαράτου, ήταν μια ανεπανάληπτη φυσιογνωμία που έλαμψε στην Αθήνα του μεσοπολέμου. Δεν επρόκειτο για έναν γραφικό τύπο. Ήταν μια πνευματώδης, ζωντανή και διαρκής σάτιρα των εθνοσωτήρων της εποχής και των λαοσωτήριων πολιτικών τους.
Είναι απολαυστική η ιστορία για το πώς σατίρισε πανέξυπνα, σαν ζωντανή γελοιογραφία, το πραξικόπημα του Πλαστήρα και εξοικονόμησε επιδέξια ένα κατοστάρικο για «το μάσημα και την πλήρωση της κοιλίας» κάνοντας κατάληψη μόνος του στο υπουργείο Προνοίας. Όσο για οπαδούς; Όπου εμφανιζόταν έβρισκε πολλούς.