Στην Πατησίων, κοντά στο Ελληνικό Ωδείο, υπήρχε ένα γωνιακό γαλατάδικο, με μία μικρή φωτεινή επιγραφή με το σήμα του Ασπρό. Περνούσα τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα και πάντα κοντοστεκόμουν να θαυμάσω το σήμα, που μου φαινόταν πολύ χαριτωμένο, έξυπνο και απλό (απλό, λιτό, απέριττο, όπως θα έλεγε και ο μετρ του σκίτσου Ηλίας Ταμπακέας). Ακόμα δεν ήξερα τι θα πει λογότυπο ούτε πώς σχεδιάζεται, πόσο μάλλον ότι κάποτε θα σχεδιάσω κι εγώ. Πάντως το σήμα του Ασπρό καταχωρίστηκε μέσα μου σαν πρότυπο σήματος. Το Ασπρό δεν πρέπει να διαφημιζόταν ιδιαίτερα. Ψάχνοντας βρήκα κάποιες διαφημίσεις της δεκαετίας του ’50, με το παλιό λογότυπο. Το λογότυπο με την αγελάδα το εντόπισα μόλις χτες, σε μία διαφήμιση που αναρτήθηκε στη σελίδα του fb Παλιές εικόνες και φωτογραφίες της Ελλάδας / Old pictures of Greece και πρόσθεσα στο άρθρο Ασπρό, όπως λέμε Ασπρόπυργος καινούργιο υλικό.
Σήμερα το πρωί συζητούσαμε με έναν αγαπημένο συγγραφέα (όχι μόνον δικό μου) για τους ανθρώπους με ζωντάνια και φρεσκάδα. Δυο χαρίσματα, που δεν τα συναντάμε συχνά και που το αν τα έχεις ή όχι δεν είναι θέμα ηλικίας. Λοιπόν, τέτοιος ακριβώς άνθρωπος ήταν ο Γήσης. Για μένα υπήρξε πρότυπο κεφιού, χιούμορ, ζωντάνιας, φρεσκάδας και κοινωνικότητας… όλα σε ένα. Ε, πάει! Εγκατέλειψε τα εγκόσμια.
Φέρνω στον νου μου έναν άνθρωπο κεφάτο, δημιουργικό και δραστήριο, με χιούμορ, που διαρκώς ψαχνότανε. Γεννούσε καινούργιες εικόνες (και τι εικόνες!), κείμενα, στίχους. Γι’ αυτά του τα χαρίσματα τον είχα πρότυπο από τότε που τον γνώρισα. «Μπα, μπα! Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι;» είχα πει. «Έτσι θέλω να είμαι κι εγώ!» Τότε ήμουν καινούργια στον χώρο του σκίτσου και ψαχνόμουν με διάφορα. Θυμάμαι ότι ψαχνόταν κι εκείνος, που ήταν παλιός, και ρωτούσε και πειραματιζόταν. Η γνωριμία του με το Chartrteuse σε εκολίνη, υπήρξε έρωτας με την πρώτη πινελιά. Κάποτε τον έκανα δώρο γενεθλίων. Μάλιστα! Έστειλα δώρο την σελίδα του σε κάποια συνεργάτιδα, πολύ καλλιεργημένη, που της αρέσει το λεπτό χιούμορ – να δει εικόνες φάρους, φορεσιές, καρικατούρες, να απολαύσει τα κείμενα, να διασκεδάσει με τους στίχους… Τέτοιες μέρες θα ήταν πάνω κάτω. Κάπου κοντά και στα δικά του γενέθλια. Στην τελευταία μας συνάντηση, μου πρότεινε συνενοχή σε παρανομία. Ήταν φανερό ότι πλέον πρόσεχε την υγεία του. Μου πρότεινε να πάρουμε μια τυρόπιτα μισή μισή. «Μπα!» αρνήθηκα η λιχούδα. «Έφαγα προηγουμένως, όσο σε περίμενα». Δεν πήρε τυρόπιτα. Παράγγειλε μόνον καφέ. Ξετύλιξε ένα καινούργιο πακέτο και άναψε ένα τσιγάρο. Κρίνοντας από την απόλαυση με την οποία κάπνιζε, η συνήθεια ήταν παράνομη (κόντρα στις εντολές των γιατρών και την άγρυπνη φροντίδα των οικείων). Θυμάμαι μέσες άκρες ότι συζητήσαμε για επανεκδόσεις, στησίματα βιβλίων και ιστοσελίδες. Και πολλά θυμάμαι, γιατί πάνε πέντε χρόνια από τότε. Τράβηξα όμως φωτογραφίες. Ο Γήσης «πίνων καφέδων και μελετών». Του άρεσε ο Μποστ και εμπνεόταν από αυτόν! Επικοινωνήσαμε ξανά για να του ζητήσω την άδεια να δημοσιεύσω στο Hellas Special ένα αυτοβιογραφικό κείμενό του. Τον Μπαλνταφά! Τα δέοντα στην οικογένειά του. Καλό ταξίδι στο φως. Μα, τι λέω; Ο άνθρωπος ήταν φως! Κι έτσι θα μείνει στη δική μου μνήμη και στη μνήμη όσων τον γνώρισαν. Όχι μονάχα σαν μεγάλος καλλιτέχνης!
1964. Η Ιαπωνία θα φιλοξενήσει στο Τόκυο τους Ολυμπιακούς Αγώνες και προετοιμάζει πυρετωδώς τη διοργάνωση του σημαντικότερου παγκοσμίως αθλητικού γεγονότος, στο οποίο η χώρα στήριζε πολλές ελπίδες.
Σαν σήμερα, στις 27 Ιανουαρίου 1945, ο Κόκκινος Στρατός (η 60ή Στρατιά του 1ου Ουκρανικού Μετώπου) απελευθέρωσε το στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου και τους 7.000 πού είχαν επιζήσει. Οι πιο πολλοί ήταν ίσκιοι ανθρώπων, άρρωστοι ή ετοιμοθάνατοι. Σε αυτό το στρατόπεδο του θανάτου, περισσότεροι από 1.100.000 άνθρωποι εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων, δολοφονήθηκαν από τους SS ή πέθαναν από την εξαντλητική καταναγκαστική εργασία, την πείνα, τις στερήσεις, τις αρρώστιες και τα δήθεν ιατρικά πειράματα του Μένγκελε και άλλων επίορκων γιατρών. Οι 960.000 ήταν εβραίοι.
Η 27η Ιανουαρίου καθιερώθηκε διεθνώς ως Ημέρα μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων, η 27η Ιανουαρίου καθιερώθηκε ως «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» τον Ιανουάριο του 2004.
Αριστερά: Απανθρακωμένα σώματα εβραίων μαρτύρων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μάλι Τρόστινετς (χωριό κοντά στο Μινσκ). Δεξιά: Το μνημείο του Ολοκαυτώματος στην πλατεία Ελευθερίας της Θεσσαλονίκης.
Η Τόβα Φρίντμαν είναι μία από τις επιζήσασες του Ολοκαυτώματος. «Δεν ξύπνησα μια μέρα και βρισκόμουν στο Άουσβιτς. […] πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν συνέβη ξαφνικά. Ήταν πολύ αργό, όμως πάντα υπήρχαν τα σημάδια και πρέπει να αναγνωρίζουμε τα σημάδια».
Είναι φορές που η πραγματικότητα ξεπερνάει αυτά που ονειρευτήκαμε ή δεν τολμήσαμε να ονειρευτούμε. Το «Κάτι να μείνει από μένα – Πόρνες στα Βούρλα» είναι τίτλος βιβλίου. Το ξέρετε.
Τώρα πια είναι και τίτλος θεατρικού. Το έργο είναι ένα χρονικό μετά μουσικής αφιερωμένο με τρυφερότητα στη μνήμη των κοριτσιών που πέρασαν από το μπορντέλο των Βούρλων.
Ανεβαίνει στο «Αγγέλων Βήμα» (Σατωβριάνδου 36) για τρεις παραστάσεις σ’ αυτή τη σεζόν. Πρεμιέρα την Κυριακή 29 Μαΐου στις 20:30.
Θεατρική προσαρμογή-σκηνοθεσία: Μαργαρίτα Δαλαμάγκα-Καλογήρου Επιλογή τραγουδιών, ενορχηστρώσεις, πιάνο επί σκηνής: Υβόνη Σιέμου Κορίτσια των Βούρλων-Παίζουν και τραγουδούν: Κατερίνα Σκορδαλάκη, Αμαλία Αυγουστάκη, Ρουμπίνη Χονδρουδάκη
Είμαι κι εγώ εκεί. Είμαι η αφηγήτρια. Είμαι τα ίδια τα Βούρλα!
Θα είναι τιμή, χαρά και συγκίνηση να έρθετε και να μοιραστούμε τις ιστορίες των κοριτσιών των Βούρλων.
Βάζω το ΕΔΩ το λινκ του θεάτρου για να πάρετε τις απαραίτητες πληροφορίες.
Οι φωτογραφίες των κοριτσιών είναι της Ρουμπίνης Χονδρουδάκη
Περάσαμε μπουνάτσες και καραντίνες μέχρι να φτάσουμε στο τυπογραφείο. Το βιβλίο ήταν εξαντλημένο πολύ καιρό. Τώρα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Περίπλους, σε δεύτερη έκδοση, ελαφρώς επαυξημένη και βελτιωμένη και με νέο εξώφυλλο. Η φωτογραφία και αυτού του εξωφύλλου είναι μία από τις σπάνιες απεικονίσεις των Βούρλων που υπάρχουν.
Όσοι θέλετε να το διαβάσετε και δεν το βρίσκατε, τώρα θα το βρείτε εύκολα στα βιβλιοπωλεία.
Βάζω ΕΔΩ τον σύνδεσμο από τον ιστότοπο των Εκδόσεων Περίπλους, με παρουσίαση του βιβλίου, απόσπασμα και βιογραφικό μου.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Πόρνες όλων των ηλικιών, αγαπητικοί, μαχαιρώματα, ναυάγια της ζωής, ναρκωτικά, αλκοόλ, εγκλεισμός, ξύλο, βρόμα, αστυνόμευση, αλλά και συμπόνια συνθέτουν το σκηνικό αυτού του μπορντέλου-στρατώνα. Από κει πέρασαν σαν αγαπητικοί μεγάλοι ρεμπέτες, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Ανέστης Δελιάς. Από τις ιστορίες των γυναικών άντλησε έμπνευση ο Νίκος Καββαδίας. Το μπορντέλο των Βούρλων ήταν μια κερδοσκοπική επιχείρηση και ένα διαρκές έγκλημα κατά των έγκλειστων γυναικών. Εργολάβοι, επιχειρηματίες, πολιτικοί, τραπεζίτες, ο δήμος του Πειραιά και η αστυνομία ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για τη δημιουργία και τη διατήρηση αυτού του αίσχους επί εξήντα χρόνια. Τα Βούρλα ήταν ο πάτος στην ιεραρχία του αγοραίου έρωτα. Πιο κάτω ήταν τα σλέπια, τα λαμαρινάδικα και ο θάνατος από την πείνα ή την παλιαρρώστια. Το βιβλίο «Κάτι να μείνει από μένα»–Πόρνη στα Βούρλα προσπαθεί ν’ ανασυστήσει το σκηνικό των Βούρλων και του τρόπου λειτουργίας τους στη δεκαετία του ’30, μέσα από πληροφορίες, σχεδιαγράμματα, φωτογραφίες των εφημερίδων της εποχής και ιστορίες των έγκλειστων γυναικών.
Είναι ένας φόρος τιμής στις γυναίκες των Βούρλων, που η διπλή ηθική της κοινωνίας και της πολιτείας τις είχε καταδικάσει, με τον εγκλεισμό και την πορνεία, να ξεχάσουν ότι είναι ανθρώπινα πλάσματα. Ο καημός τους και η μεγάλη τους αγωνία ήταν κάτι να μείνει για να θυμίζει τη βασανισμένη τους ύπαρξη, όταν αυτές θα έχουν φύγει από τη ζωή. Τέτη Σώλου Απρίλιο 2022
πρώτα απ’ όλα σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σας, που ανέδειξε τα άρθρα. Σας ευχαριστώ για τα σχόλια. Κάποια ήταν αγέρας στα πανιά μου. Ο Ηλίας Λογοθέτης είχε πει σε μία συζήτηση: «Αυτό που πρέπει να διαλέξουμε δεν είναι το μέλλον μας, αλλά σε ποιο παρελθόν ανήκουμε». Αυτή η σοφή κουβέντα μού έκανε τεράστια εντύπωση και συνόψισε αυτό που κυκλοφορεί μέσα μου κι εκφράζεται με ποικίλους τρόπους, προς διάφορες κατευθύνσεις: κυρίως εικονογραφώ, αλλά και γράφω βιβλία για παιδιά, κάνω κόμικς, μεταφράζω, γράφω άρθρα και βιβλία για μεγάλους και συγχρόνως είμαι η Ιζόλα, ήτοι το άλτερ έγκο μου, που φτιάχνει σκίτσα και τα υπογράφει ως Ιζόλα, και λειτουργεί εντελώς ανεξάρτητα από μένα.
Ιζόλα
Για να σας δώσω ένα δείγμα, αρκεί να πω ότι η Ιζόλα, μόλις συμπλήρωσε έναν χρόνο ζωής, έκρινε ότι έχει αρκετό υλικό για να κάνει ατομική έκθεση. Ε, πήγε στη Θεσσαλονίκη και την έκανε!
Θα ήθελα να σας πω μια παλιά ιστορία, τόσο απλή που θα μπορούσε να είναι φτιαχτή. Είναι όμως πέρα για πέρα αληθινή, μόνο που κανένας δεν ζει πια για να το βεβαιώσει. Ας είναι ελαφρύ το χώμα τους!
Ο Περικλής, ο επονομαζόμενος και Καραφωτιάς, είχε έναν αδερφό εξόριστο στη Μακρόνησο, τον Νάσο. Ο Νάσος ήταν ο μορφωμένος της οικογένειας και είχε αφηγηθεί στ’ αδέρφια του ιστορίες από τον Όμηρο και τη μυθολογία. Του Καραφωτιά τού είχε κάνει μεγάλη εντύπωση ο Οδυσσέας, που όταν σκότωσε τους μνηστήρες, θειάφισε το ανάκτορο για να φύγουν τα δαιμόνια. Μια και δυο ο Καραφωτιάς πήρε και θειάφισε το σπίτι τους, για να διώξει τα κακά πνεύματα. Δέκα μέρες κοιμόντουσαν σε συγγενικά σπίτια μέχρι να ξεμυρίσει το δικό τους. Κάποια μέρα του την έδωσε και ξεκίνησε να πάει να βρει τον αδερφό του, που αναβαπτιζόταν στα νάματα της Μακρονήσου. Έφτασε –ποιος ξέρει με πόσους κόπους– από το Αγρίνιο στο Λαύριο, αλλά εκεί σταμάτησε. Οι φρουροί δεν τον άφηναν να περάσει απέναντι. Ο Καραφωτιάς φώναζε, χειρονομούσε, έσπρωχνε, απαιτούσε, απειλούσε, μούτρωνε, χτυπούσε τα πόδια, προσπαθούσε να ξεγλιστρήσει μπας και χωθεί σε κανένα πλεούμενο και περάσει απέναντι στη Μακρόνησο. Ξαφνικά κοκάλωσε. Παράτησε τους φρουρούς κι έτρεξε σαν βολίδα προς το καραβάκι που εκείνη τη στιγμή έμπαινε στο λιμάνι. Αυτό ακριβώς το καραβάκι έφερνε τον αδερφό του, ελεύθερο πια, στο λιμάνι του Λαυρίου. Ο Νάσος που δεν έλπιζε ότι θα τον περίμενε κανένας, με γέλιο μαζί και δάκρυ έβλεπε από την κουπαστή την πρώτη εικόνα της ελευθερίας του, που δεν την ξέχασε ποτέ: τον αδερφό του να καυγαδίζει με τους φρουρούς. — Να, σου ’φερα νερό, του είπε ο Καραφωτιάς, που ήξερε ότι το καθαρό νερό ήταν καλοδεχούμενο δώρο, επειδή το νερό του Λαυρίου είχε μολύβι και μαύριζε τα δόντια. Σφιχταγκαλιάστηκαν.
«Πάπιες στον Βασιλικό Κήπο», έργο του Απόστολου Γεραλή.
Μια μέρα ο συλλέκτης Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος άνοιξε το παραπάνω έργο του Απόστολου Γεραλή, για να το στείλει για συντήρηση. Το έργο ήταν κλεισμένο με ένα παλιό χαρτόνι. Αφού αφαίρεσε τις πρόκες της κορνίζας, έπιασε το χαρτόνι και το τσάκισε στα δύο. Και τότε κόντεψε να πάθει συγκοπή. Στην πίσω πλευρά του χαρτονιού, που μόλις είχε τσακίσει, κρυβόταν ένα ακόμα έργο του Γεραλή. Αμέσως μόλις συνήλθε, το έστειλε στη συντηρήτρια χαρτιού.
Το έργο είναι ακουαρέλα ανυπόγραφη, σε χαρτόνι διαστάσεων 35×50. Ο συλλέκτης το ονόμασε «Η ανακάλυψη των χορευτών του 1821».
HELLAS SPECIAL 