Οδός Αριστείδου – η Αστυκλινική

Αριστείδου 6_2 copy

Αυτός ο ήσυχος κεντρικός αθηναϊκός δρόμος είναι η οδός Αριστείδου. Το λευκό τριώροφο κτίριο με τις ταμπέλες στο μπαλκόνι είναι το οίκημα Ευταξία, στο οποίο στεγάστηκε για μερικά χρόνια η Αστυκλινική ή Πολυκλινική Αθηνών.

Αριστείου 6 copy

Λίγα λόγια για την Αστυκλινική
Η Αστυκλινική ιδρύθηκε το 1856 από το Πανεπιστήμιο Αθηνών για την πρακτική διδασκαλία των φοιτητών της Ιατρικής, η οποία μέχρι τότε γινόταν στις παθολογικές και χειρουργικές κλινικές του νοσοκομείου Ελπίς. Η Αστυκλινική πρόσφερε τις υπηρεσίες της σε φτωχούς και άπορους. Όσο μεγάλη ήταν η χρησιμότητά της, τόσο πενιχρά ήταν τα οικονομικά μέσα της. Ο πρώτος διευθυντής, ο Δημήτριος Ορφανίδης, αφοσιωμένος στον σκοπό, πολλές φορές κάλυψε τις ανάγκες της με δικά του χρήματα. Παρέμεινε διευθυντής μέχρι τον θάνατό του το 1892.
Στην αρχή η Αστυκλινική στεγάστηκε στην οικία Σκουζέ στην Καπνικαρέα. Το ενοίκιο του οικήματος πληρωνόταν από το Δημόσιο. Όταν το 1871 μεταφέρθηκε στο κτίριο του Πανεπιστημίου, γωνία Ακαδημίας και Σίνα, το Δημόσιο σταμάτησε την οικονομική υποστήριξη. Με νόμο του 1914 η Αστυκλινική καταργήθηκε. Ανασυστάθηκε όμως με μεταγενέστερο νόμο και από το 1917 στεγάστηκε στο ακίνητο Ιωάννη Ευταξία, όπου παρέμεινε τουλάχιστον μέχρι το 1932.


Οι φωτογραφίες και οι πληροφορίες αντλήθηκαν από πηγές που παρέθεσε η ομάδα του fb «Η Αθήνα μέσα στο χρόνο».

Παναγιώτης Ελής-από τα πρώτα θύματα της χούντας

Παναγιώτης Ελής
Παναγιώτης Ελής

Κομούνια θα πεθάνετε!
Πρώτη δουλειά της χούντας ήταν οι συλλήψεις των αντικαθεστωτικών και κυρίως των αριστερών. Ο Παναγιώτης Ελής, αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και μάρτυρας της Μακρονήσου, ήταν ένα από τα πρώτα θύματα. Συνελήφθη λίγες ώρες μετά το πραξικόπημα και οδηγήθηκε μαζί με άλλους 700 πολιτικούς κρατούμενους στον Ιππόδρομο –ανάμεσά τους ο Ηλίας Ηλιού και ο Γιάννης Ρίτσος. Ξύλο, βρισιές, καψόνια, εικονικές εκτελέσεις. Τον δολοφόνησε εν ψυχρώ ένας ανθυπίλαρχος πυροβολώντας τον εξ επαφής με το στρατιωτικό του περίστροφο.

Καθόμασταν σε μια κουβέρτα στο δάπεδο του θαλάμου μαζί με τον μακαρίτη γιατρό Μανώλη Σιγανό και τον επίσης μακαρίτη Κυριάκο Τσακίρη. Ακούσαμε τον πυροβολισμό και είδαμε τον Ελή να πέφτει. Δίπλα από μας καθόταν ο Γιάννης Ρίτσος, άκουσε και αυτός και είδε, και αμέσως με απόγνωση και αποτροπιασμό έκρυψε το πρόσωπό του στα χέρια του.
Μαρτυρία του δημοσιογράφου Αντώνη Καρκαγιάννη, συγκρατούμενου του Παναγιώτη Ελή και αυτόπτη μάρτυρα της δολοφονίας του.

Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών

p196702
Οι εκλογές που δεν έγιναν.

Τα μέτρα κατά του μπαμπούλα του κομουνισμού εξυπηρέτησαν μια χαρά τους πραξικοπηματίες, –τον συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον ταξίαρχο Στυλιανό Πατακό και τον συνταγματάρχη Νικόλαο Μακαρέζο. Ο ΙΔΕΑ είχε καταστρώσει σχέδιο πραξικοπήματος και η CIA το ευνοούσε. Ξημερώματα κατέλαβαν το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και πριν προλάβει ν’ αντιδράσει το υπουργείο Δημόσιας Τάξης ή κανείς άλλος, έβαλαν σ’ εφαρμογή το σχέδιο Προμηθεύς, που πρόβλεπε την ανάληψη της εξουσίας από τον στρατό σε περίπτωση κομουνιστικής εξέγερσης.

21-4-1967 Χούντα

Το πουλί της χούντας ήταν έμπνευση του Αριστείδη Σκυλίτση, του διορισμένου δήμαρχου του Πειραιά που έκλεισε την Τρούμπα και επέβαλλε την αλλαγή του ονόματος του Τουρκολίμανου σε Μικρολίμανο και μάλιστα είχε δώσει εντολή να μην παραδίνονται οι επιστολές που ανέγραφαν στον φάκελο την παλιά ονομασία.
Η χούντα φρόντισε να τοποθετήσει παντού τους δικούς της ανθρώπους και τα δικά της παιδιά. Όσο για τους χαφιέδες, παλιά αγιάτρευτη πληγή.

Η χούντα δολοφονούσε, φυλάκιζε, βασάνιζε, εκτόπιζε. Ασφυκτική λογοκρισία, ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, μυστικές υπηρεσίες, στρατιωτικός νόμος, παρελάσεις, εμβατήρια, σημαιούλες, παλαμάκια, τσάμικα και καλαματιανά, γιορτές για την πολεμική αρετή των Ελλήνων, αντικομουνιστικό μένος, καθαρεύουσα, σκάνδαλα, ρουσφέτια, διορισμοί συγγενών, δανειοδοτήσεις ημετέρων, διασπάθιση δημόσιου χρήματος, συμβάσεις, εφοπλιστές, επιχειρηματίες, εκατομμυριούχοι, ελληνοαμερικάνοι, η CIA, ο γύψος, το μυστρί, τα καπέλα της Δέσποινας… Κι έγιν’ η Ελλάδα όπως του Σπαθάρη ο παλιομπερντές…


Από τις 21 Απριλίου 1967 μέχρι τις 23 Ιουλίου 1974 ο τόπος πέρασε μια σκοτεινή ανελεύθερη επταετία, που έκλεισε με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Στις 23 Ιουλίου το απόγευμα ανακοινώθηκε ότι «ενόψει των εξαιρετικών περιστάσεων υπό τας οποίας τελεί η πατρίς, αι ένοπλοι δυνάμεις απεφάσισαν όπως αναθέσουν την διακυβέρνησιν της χώρας εις πολιτικήν κυβέρνησιν». Τέλος η στρατιωτική χούντα!
Νύχτα 24 Ιουλίου άρχισαν οι επιστροφές. Πρώτος και καλύτερος επέστρεψε εκ Παρισίων ο Καραμανλής, που δέκα χρόνια πριν είχε φύγει «με πικρίαν και αηδίαν κατά του ελληνικού λαού». Ορκίστηκε πρωθυπουργός της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας από την οποία απουσίαζε η αριστερά.
Αυτά όμως τα αφήνουμε για άλλη φορά. Προς το παρόν ας πάρουμε «Μαθήματα δικτατορίας άνευ διδασκάλου» όπως τα τραγουδούσε ο αγαπημένος Γιώργος Μαρίνος στη Μέδουσα το 1976.

Το βίντεο είναι από το κανάλι του Γιώργου Παπαστεφάνου, όπου μπορείτε να διαβάσετε πληροφορίες για το τραγούδι.

Αντίο ντελ πατάτο

Είχα μάθει τον Τζογέ από το βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου Υπόκοσμος και Καραγκιόζης. Η Στήλη του Τζογέ, που έγραφε ο Σώτος Πετράς, δημοσιευόταν για πολλά χρόνια στη Βραδυνή. Χάρη στην ευκολία του διαδικτύου διάβασα πολλές στήλες του Τζογέ.

Βραδυνή 1-2-1931 Τζογές

Μου άρεσαν οι απόψεις, η γλώσσα, το πνεύμα και η ζωντάνια του. Ο Σώτος Πετράς δεν έγραφε απλώς· έφτιαχνε ζωντανές εικόνες! Κάποιες φορές με ξένισε ο τρόπος που αντιμετώπιζε ο Τζογές τις γυναίκες. Το πράγμα έχει την εξήγησή του: ήταν ο μπρούσκος τρόπος που τις αντιμετώπιζαν οι μάγκες. Το Κατινάκι είναι η επίσημη του Τζογέ. Φίλοι του είναι ο Λάθουρας, ο Χαμπλεχούρας, ο Μπρούτζος, ο Νίκουρδας, ο Γαρδούμπας… Άνθρωποι της φάρας, λάτρεις της ταβέρνας και βεβαίως γερά ποτήρια.
Ο Σώτος Πετράς γνώριζε τους μάγκες και τα στέκια τους. Αγαπούσε την ταβέρνα, το ζωντανό τραγούδι, τη μουσική, την Πλάκα, το Ψυρή, τη ζωή της αθηναϊκής γειτονιάς και κάθε τι αυθεντικό, που «τόσο προώρως επήρε ο χάρος του μοντερνισμού».
«Ήρθαν έτσι ζερβοδίμυτα τα πράματα και κανένας αφ’ τους λίγους παλιούς που ζούνε δεν αναγνωρίζουνε την παλιά και μοσκομυρισμένη Αθήνα. Αμάν, αρχαίο μου Ψυρρή».
Αναζήτησα και άλλα κείμενα του Σώτου Πετρά, εκτός του Τζογέ. Στο «Αντίο ντελ πατάτο» είναι σαν να παρακολουθούμε ένα νούμερο επιθεώρησης ή μια σκηνή από ταινία του παλιού αγαπημένου ελληνικού κινηματογράφου. Ζωντάνια, αμεσότητα, σάτιρα και πλήθος οι πληροφορίες που μπορούν να αντλήσουν οι εραστές του είδους, που βλέπουν ελληνικές ταινίες όχι μόνο για ψυχαγωγία.

Αν προτιμάτε το κείμενο πληκτρολογημένο, μπορείτε να το διαβάσετε ΕΔΩ.

Δημοσιεύτηκε στις 14 Ιανουαρίου 1932.


Ποιος ήταν αυτός ο Σώτος Πετράς που διάλεγε θέματα απλά και καθημερινά, που ήξερε να γράφει τόσο ζωντανά και που μπορούσε να ζωγραφίζει εικόνες με τις λέξεις, χωρίς να κουράζει με περιγραφές; Το ψάχνω χωρίς να βιάζομαι, για να είναι απολαυστικό. Ήταν δημοσιογράφος, άνθρωπος του θεάτρου κι έχει γράψει βιβλία για το θέατρο και τους ανθρώπους του. Θα τα αναζητήσω στο Μοναστηράκι. Και βάζω κι ένα στοίχημα ότι του άρεσε ο Σταμ. Σταμ.
Κομάν; 

Μεγάλη Παρασκευή 1894

 

Κρυστάλλης
Κώστας Κρυστάλλης

Είχε λιώσει από την εξάντληση και τον πυρετό. Ώσπου έφτασε πια στην Άρτα, κι έπεσε στο στρώμα, σ’ ένα χαμόσπιτο προς την Αγία Θεοδώρα. Του ’φεραν γιατρό, του αγόρασαν φάρμακα, μέρα και νύχτα η Μαρία να μην ξεκολλάει απ’ το προσκεφάλι του. Καλυτέρεψε κι ο καιρός, ένιωθες μια μοσκοβολιά ώρες ώρες απ’ τα νερατζάνθια, Απρίλης μήνας· μόνο αυτός δεν έλεε να πάει στο καλύτερο. Όλο κι όλο που μίλαγε ήταν να μην αφήνει το παιδί της να τον ζυγώνει. Και να ’χει χώρια το πιάτο και το ποτήρι του, κι όταν του δίνει τα γιατρικά, να πλένει ύστερα με σπίρτο τα χέρια της.
Τις τελευταίες δύο μέρες είχε πέσει σε λήθαργο. Όταν ξυπνούσε έψαχνε γύρω του αν ήρθε ο πατέρας. «Όπου να ’ναι, Κωστάκη μου, έρχεται. Του γράψαμε πάλι προχτές, των Βαΐων». Ύστερα, ούτε αυτό δεν ρωτούσε πια. Μεγάλη Τετάρτη μόνο σάλεψαν μια φορά τα χείλια του.
— Κι αυτός ο πατέρας, πόσο αργεί…
Άλλαξε πλευρό, βούλιαξε πάλι στον ύπνο κι από αυτόν, ξημερώνοντας η Μεγάλη Πέμπτη, 22 του Απρίλη, πέρασε στο μεγάλο ύπνο, τον αξύπνητο. Τον έθαψαν Μεγάλη Παρασκευή.

Από το βιβλίο του Μιχαήλ Περάνθη  «Ο τσέλιγκας-Κώστας Κρυστάλλης, μυθιστορηματική βιογραφία», Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

Ακαδημίας και Κανάρη

Ακαδημίας και Κανάρη
Φωτο: Σ.Β. Σκοπελίτης

Οικία Δεληγιώργη_Dimitris Kamaras 1
Photo: Dimitris Kamaras, 2014

Το μέγαρο Δεληγιώργη, οικία του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη που χρημάτισε έξι φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας, είναι έργο του Τσίλερ. Επί χούντας κινδύνεψε να κατεδαφιστεί. Τον Νοέμβριο του 1974 κρίθηκε διατηρητέο και σώθηκε.

Το σπίτι του Λαπαθιώτη

Ιστορικό και όμορφο αρχοντικό, φορτωμένο με βαριές αναμνήσεις από τη μαρτυρική ζωή του «παρακμία» ποιητή. Το σπίτι του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη βρίσκεται Κουντουριώτου 23 και Οικονόμου 30 στα Εξάρχεια. Ευτυχώς κρίθηκε διατηρητέο και σώζεται. Δυστυχώς ρημάζει.
Ο Γιώργος Ιωάννου στο κείμενό του Ο γείτονάς μου ο Λαπαθιώτης γράφει ότι τη χρονιά που εγκαταστάθηκε στα Εξάρχεια, το 1971, το σπίτι ήταν τραυματισμένο από τους όλμους των Δεκεμβριανών και ταλαιπωρημένο, αλλά όχι ετοιμόρροπο. Οι ξεφτισμένοι σοβάδες άφηναν να φαίνονται οι χοντροί και γεροί πέτρινοι τοίχοι του. Τον καιρό που κατοικούσε ο Ιωάννου στα Εξάρχεια, στο σπίτι έμεναν κάποιοι επαρχιώτες ενοικιαστές, ανίδεοι για την ιστορία του. Οι παλιοί κάτοικοι με τους οποίους είχε συνομιλήσει θυμόνταν ένα σπίτι πανέμορφο, με περιποιημένο κήπο, στάβλο για τα άλογα της άμαξας, υποστατικό για τους υπηρέτες. Θυμόνταν την οικογένεια Λαπαθιώτη, τον στρατηγό πατέρα, και κυρίως θυμόνταν τον ποιητή· αμυδρά στον καλό καιρό, έντονα στην εποχή της καταρράκωσης. Άφησε το σπίτι άδειο από έπιπλα και άλλα υπάρχοντα, αλλά φορτωμένο βιβλία. Τεράστια η βιβλιοθήκη του, παρόλο που για να ζήσει είχε πουλήσει κάμποσα εκλεκτά και ακριβά βιβλία. «Μια βδομάδα κουβαλούσαν με τα κάρα οι κληρονόμοι τα βιβλία του», είπαν γείτονες στον Γιώργο Ιωάννου.
Πριν από μερικά χρόνια το σπίτι σκεπάστηκε με πράσινο δίχτυ για να μη φαίνεται η εγκατάλειψή του από την Πολιτεία. Αντέχει ακόμα.

Στον ίδιο δρόμο λίγο πιο κάτω, Κουντουριώτου γωνία με Νοταρά, έμενε ένας φίλος του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, καταραμένος ποιητής και αυτόχειρας και αυτός· ο Κώστας Καρυωτάκης.

Το σπίτι με τις Καρυάτιδες

Το σπίτι με τις Καρυάτιδες, Ασωμάτων 45, Ψυρή
Φωτο: Σ.Β. Σκοπελίτης
Το σπίτι με τις Καρυάτιδες, Ασωμάτων 45, Ψυρή
2017

Διαβάστε την ιστορία του σπιτιού στο άρθρο Οι Καρυάτιδες της οδού Ασωμάτων.

Η κόκα-κόλα, ο Τομ και η χούντα

Κόκα Κόλα 1931
1931

Στην Ελλάδα του 1931 η κόκα-κόλα διαφημιζόταν ως τονωτικός χυμός φρούτων. Ερχόταν συσκευασμένη σε μπουκάλια κατευθείαν από τα εργοστάσια της Αμερικής.

Οι Έλληνες αναζήτησαν την κόκα-κόλα ως αναψυκτικό στις δεκαετίες του ’50 και κυρίως του ’60. Επειδή όμως δεν επιτρεπόταν η παρασκευή της, για προστασία της ντόπιας παραγωγής αναψυκτικών, έπιναν Μπιράλ και Ταμ-Ταμ. Ιδιαίτερα το Ταμ-Ταμ έμοιαζε πολύ στην εμφάνιση. Όσοι είχαν γνωστούς στην αμερικάνικη βάση του Ελληνικού, έπιναν καμιά φορά αυθεντική κόκα-κόλα κι ύστερα κρατούσαν το μπουκάλι για ενθύμιο και για φιγούρα. Όσοι είχαν λεφτά έπιναν κόκα-κόλα στου Zonar’s, που ο ιδιοκτήτης την έφερνε σε βαρέλια από την Αμερική.

Για να φτάσει η κόκα-κόλα στα ψυγεία των καταστημάτων και των σπιτιών χρειάστηκε ένας ελληνοαμερικάνος επιχειρηματίας (βίος και πολιτεία!) και μία δικτατορία. Διαβάστε τη συνέχεια

Νίκος Μπελογιάννης – 65 χρόνια από τη δολοφονία του

Νίκος Μπελογιάννης, αγωνιστής, κομουνιστής και διανοούμενος. Πέρασε από δύο σκηνοθετημένες δίκες. Καταδικάστηκε σε θάνατο και δολοφονήθηκε για τις ιδέες του. Πέρασε στην αθανασία ως ο άνθρωπος με το γαρίφαλο.
Το άρθρο είναι φόρος μνήμης και τιμής στον αγωνιστή που σήμερα, 65 χρόνια μετά τον θάνατό του, εμπνέει τους ανθρώπους που οραματίζονται έναν όμορφο κόσμο και αγωνίζονται για ειρήνη, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη Huffington Post στις 30 Μαρτίου 2017.

Η Ελλάδα του 1950

Η χώρα προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της ύστερα από τον πόλεμο και τον εμφύλιο σπαραγμό, αλλά τα δεινά του τόπου μας δεν έχουν τελειώσει. Η Ελλάδα βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής της Αμερικής, η οποία παρέχοντας σύγχρονα υλικά, εξοπλισμό και τεχνογνωσία διεισδύει στον στρατό και στον κρατικό μηχανισμό. Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα είναι ο θρασύτατος Πιουριφόι, ειδικός στην καταπολέμηση του κομουνισμού. Αναμειγνύεται στις εσωτερικές υποθέσεις και δίνει εντολές στις ελληνικές κυβερνήσεις σαν σε υποτακτικούς του. Οι συνεργάτες των γερμανών γίνονται τώρα υπηρέτες των αμερικανών. Το ΚΚΕ έχει κηρυχτεί παράνομο. Συνεχίστε το διάβασμα