Το κορίτσι φοράει μαντίλι όμορφα δεμένο, ποδιά από λουλουδάτο ύφασμα και ράβει. Στο δεξί χέρι έχει φορέσει το ασπροκόκκινο βραχιολάκι, για να μην την κάψει ο Μάρτης. Το αγόρι, ο μικρότερος αδερφός μάλλον, ακουμπάει με εμπιστοσύνη πάνω της και παρακολουθεί. Ελπίζω σχέση τους να έμεινε πάντα ζεστή.
Οι ζακέτες των παιδιών είναι καινούργιες. Το σχέδιο στην πλέξη φανερώνει ότι αυτή που τις έφτιαξε ήξερε καλό πλέξιμο και μάλιστα διάλεξε διαφορετική πλέξη για την κάθε ζακέτα.
Κακοί οι καιροί και χειρότεροι οι δρόμοι!
Άγρια ζωή, στεγνή και στερημένη κει πάνω στα κατσάβραχα που δεν έβλεπες ανθρώπους ποτέ, παρά λύκους και τσακάλια.
Ανθρώπους για να δεις ή έπρεπε να πας στη χώρα, που ήταν δώδεκα ώρες μακριά, ή έπρεπε να περιμένεις τον εισπράκτορα και το δικαστικό κλητήρα, που ’ρχονταν κι αυτοί στο χωριό στη χάση και στη φέξη…
Και, όσο για τη χώρα, πού να πήγαινε κανείς σ’ αυτή, που ήτανε ταξίδι ανάποδο, μέσα σε σάρες και κακοτοπιές…
Και για να πούμε την αλήθεια, δεν είχε και τόσες άμεσες ανάγκες για να κατεβαίνει στη χώρα το χωριό. Το ψωμί, το καλαμπόκι του, το φασούλι, τη φακή, τα λίγα λαχανάκια του, τα τυριά του και τα βούτυρα, ποιος λίγο, ποιος πολύ, τα είχανε οι χωρικοί. Αν τους έλειπε καμιά φορά, τους έλειπε η ζάχαρη ή τ’ αλάτι. Αλλά για ζάχαρη είχανε το μέλι τους, μέλι κάντιο, κεχριμπάρι από θυμάρια, ονομαστό.
Μονάχα το αλάτι τούς έκανε να ροβολάνε στη χώρα, αλλά κι αυτό το παίρνανε χοντρικώς, δέκα και είκοσι οκάδες.
Τα ρούχα τους, ας ήταν καλά ο αργαλειός.
Λίγο μετάξι που θέλαν τα κορίτσια, το βγάζανε μόνα τους απ’ τα κουκούλια τους, και το μαλλί το είχαν απ’ τα δασύμαλλα τα πρόβατά τους άφθονο. Φτιάναν έτσι τα ξακουστά τα μάλλινα τα ρούχα τους, τα σεντόνια τους και όλα τα χρειαζούμενα και τα προικιά.
Τον καιρό που ήρθαν στην Ελλάδα οι πρώτοι μετανάστες από την Αλβανία, ένας συμβολαιογράφος έλεγε ότι τον είχε πιάσει μια ακαταμάχητη και ανεξήγητη νοσταλγία για το χωριό του. Θυμόταν λεπτομέρειες από τα παιδικά του χρόνια, το πατρικό σπίτι, τη φτώχεια, τα φαγιά της μάνας του που αυτοσχεδίαζε για να ταΐσει τόσα στόματα, τη σκληρή δουλειά στα χωράφια, το κολάτσισμα κάτω από τη σκιά ενός δέντρου, το μπελόνιασμα του καπνού… Βρισκόταν στα δεύτερα ήντα και είχε αρχίσει να φοβάται πως αυτή η επίμονη νοσταλγία ήταν σημάδι ότι του έγνεφε ο άγιος Πέτρος. Ώσπου συνειδητοποίησε ότι έφταιγε ο φωταγωγός.
Οι Αλβανοί της πολυκατοικίας έφτιαχναν ένα φαγητό, την μπαζίνα, που είχε χρόνια να γευτεί. Η μυρωδιά της ανέβαινε από τον φωταγωγό και του έφερνε στον νου τον καιρό που ήταν φτωχό παιδί στο χωριό κι έτρωγε τα φαγητά που επινοούσε η φτώχεια, για να γεμίζει το στομάχι.
Μαθητικό συσσίτιο στη Χρυσοβίτσα Ξηρομέρου, το 1968.
Η μπαζίνα ήταν χειμωνιάτικο φαγητό. Φτιαχνόταν στην κατσαρόλα με νερό, αλάτι και καλαμποκάλευρο. Όταν γινόταν μια σφιχτή μάζα, την κατέβαζαν από τη φωτιά. Τσιγάριζαν σ’ ένα τηγάνι ψιλοκομμένα κρεμμύδια με λάδι και τη ζεμάταγαν. Αν υπήρχαν τσιγαρίδες από το χριστουγεννιάτικο γουρούνι ή βούτυρο, η μπαζίνα γινόταν νοστιμότερη. Ύστερα έτριβαν με το χέρι φέτα και την έριχναν από πάνω.
Η μπαζίνα ήταν χορταστική (στην πραγματικότητα σε στούμπωνε) και την έτρωγαν το πρωί, προτού ξεκινήσουν για τις δουλειές και το σχολείο. Την έτρωγαν και για δείπνο, όταν δεν υπήρχε τίποτε άλλο και πήγαιναν για ύπνο χορτάτοι.
Η ομορφιά των παλιών σπιτιών έχει μυστικά γρίφους για τον σύγχρονο άνθρωπο. Η φωτογραφία δείχνει ένα χωριάτικο σπίτι στην Κοντάραινα της Λευκάδας την εποχή που ήταν ακόμα ζωντανό, στη δεκαετία του ’50. Πέτρινο, ασβεστωμένο, καθαρό, με κληματαριά στο μπαλκονάκι και κότες στην αυλή. Κατοικία για ανθρώπους και ζώα. Κάτω τα ζώα και πάνω οι άνθρωποι. Η λεπτομέρεια που τράβηξε την προσοχή μου είναι η εντοιχισμένη πέτρα κάτω από το παράθυρο. Μόνιμη θέση για μία αυτοσχέδια γλάστρα από ντενεκέ. Στην ασβεστωμένη γλάστρα η νοικοκυρά φύτευε βασιλικό, μόσχο ή γαριφαλιά, όχι μονάχα για ομορφιά, αλλά και γιατί η δυνατή μυρωδιά λειτουργούσε σαν εντομοαπωθητικό.
Η φωτογραφία προέρχεται από την ομάδα του fb KONTARENA – LEFKADA – GREECE / ΚΟΝΤΑΡΑΙΝΑ – ΛΕΥΚΑΔΑ – ΕΛΛΑΔΑ
Πόση τέχνη και ομορφιά στα ρούχα αυτής της Λευκαδίτισσας –ηλικιωμένης, όπως δείχνουν τα σημάδια του χρόνου στο χέρι της. Το λεπτό μαντίλι με τη δαντέλα γύρω-γύρω, η μπέρτα πλεγμένη με βελονάκι κι από κάτω η ζακέτα πλεγμένη με βελόνες, όλα φτιαγμένα από τα δικά της άξια χέρια.
Η φωτογραφία αναρτήθηκε στην ομάδα του fb KONTARENA – LEFKADA – GREECE / ΚΟΝΤΑΡΑΙΝΑ – ΛΕΥΚΑΔΑ – ΕΛΛΑΔΑ
Ανάμεσα στα πράγματα που βρήκα όταν πήγα να μείνω στο σπίτι του παππού και της γιαγιάς, ήταν ένα παλιό καφεκούτι. Ήταν μεταλλικό και στο καπάκι είχε μια ζωγραφιά του Λευκού Πύργου. Στις πλαϊνές επιφάνειες είχε ένα σχέδιο μετρητού κεντήματος. Το εσωτερικό του χωριζόταν, μ’ ένα μεταλλικό φύλλο, σε δύο θήκες, μία για τον καφέ και μία για τη ζάχαρη.
Διαβάστε τη συνέχεια
Βλέποντας την ταινία Ξυπόλητο τάγμα αναρωτήθηκα τι συμβαίνει σ’ αυτή τη σκηνή. Τι είναι αυτό που απλώνουν κατά μήκος του δρόμου και γιατί;
Η απορία μου λύθηκε, όταν είδα μια φωτογραφία από την παλιά Λευκάδα. Η λεζάντα έγραφε ότι στήνουν διασίδι για να υφάνουν. Και μάλιστα, αφού το διασίδι είναι λευκό, θα υφάνουν λεπτό ύφασμα, ίσως για κάποια προίκα.
Οι γυναίκες που ήξεραν να στήνουν διασίδι ή διάσιμο λέγονταν διάστρες.
Διασίδι στη Λευκάδα, δεκαετία του ’60.
Σε όσες παλιές φωτογραφίες είδα διάσιμο, όλες οι διάστρες είναι μεγάλης ηλικίας ή κάποια ηλικιωμένη καθοδηγεί τις νεότερες. Άρα το διάσιμο ήθελε μαστοριά και εμπειρία χρόνων. Ένα σχετικό άρθρο των Λευκαδίτικων Νέων, ανάμεσα στις άλλες πληροφορίες, αναφέρει και κάποιες ονομαστές διάστρες του νησιού.
Διαβάστε τη συνέχειαΣτην Κάρμεν
Στον τοίχο, πίσω από το μνημείο του Λυσικράτη, υπάρχει μία απροσδόκητη επιγραφή. Ας τη μεγαλώσουμε για να τη διαβάσουμε καθαρά.
Λοιπόν, το 1890 η στάχτη ήταν τόσο χρήσιμη, ώστε πουλιόταν χοντρικώς και λιανικώς, με εγγύηση για την ποιότητά της.
Τα παλιά νοικοκυριά χρησιμοποιούσαν στάχτη από φυσικό ξύλο στην κουζίνα, στο λουτρό, στο πλυσταριό, στον κήπο. Με στάχτη και νερό της βροχής φτιαχνόταν η αλισίβα ή σταχτόνερο, που εκτός των άλλων ήταν δυνατό καθαριστικό γενικής χρήσης και λευκαντικό των ασπρόρουχων. Οι νοικοκυρές που έφτιαχναν το δικό τους σαπούνι, χρησιμοποιούσαν αλισίβα για να φτιάξουν την ποτάσα, που ήταν απαραίτητο συστατικό του. Διαβάστε τη συνέχεια
Με την είσοδο των γερμανών στην Αθήνα, αμέσως εξαφανίζονται τα τρόφιμα και η πείνα ξεσπάει απότομα. Η επαρχία κάπως τα βολεύει. Οι μεγάλες πόλεις, όμως, υποφέρουν και πιο πολύ η Αθήνα.
Τα πράγματα έχουν αξία μόνον εφόσον μπορούν να μεταφραστούν σε τρόφιμα.
Οι εφημερίδες, με αυτά που δημοσιεύουν, κάνουν μόνον για χαρτί περιτυλίγματος.
Πόσο μάλλον που το χαρτί περιτυλίγματος έχει εξαφανιστεί.
Ο σκληρός χειμώνας 1941-1942, ο χειμώνας της πείνας, έχει αρχίσει. Όσοι έχουν συγγενείς στην επαρχία, περιμένουν με λαχτάρα ένα δέμα, για να φάνε κανένα φαγητό της προκοπής.
Θα προσπαθήσουμε να συνθέσουμε ένα γιορτινό μενού από δημοσιεύματα της Βραδυνής του 1941 και κυρίως από τις στήλες «Αθηναϊκή ζωή» και «Η μαγειρική των περιστάσεων».
Ένα πρωινό πριν από μερικά χρόνια, στην κουζίνα της θείας Κροταλίας επικρατούσε μια χαρούμενη αναστάτωση. Πλησίαζε κάποια μεγάλη γιορτή και θα γινόταν οικογενειακό τραπέζι. Είχε αποφασίσει να φτιάξει το υπέροχο γλυκό με σιρόπι, που έφτιαχνε η μάνα της. Για να μην κάνει κανένα λάθος, συμβουλεύτηκε την αυθεντική συνταγή.
Παρουσίασε ένα μικρό τετράδιο, ταλαιπωρημένο από τη χρήση, γραμμένο με πένα, πριν από πολλές δεκαετίες.
Το τετράδιο αυτό έχει για μένα συναισθηματική αξία, μια και είναι γραμμένο από το χέρι της γιαγιάς μου. Όμως, το εκτίμησα και ως ενδιαφέρον εύρημα. Είναι ένα οικογενειακό κειμήλιο από αυτά που φυλάει κανείς για να μην πάθουν τίποτα και τα χρησιμοποιεί σπάνια, πάλι για να μην πάθουν τίποτα. Ταυτόχρονα είναι ένας μικρός τσελεμεντές με διατροφικές συνήθειες της μεσαίας τάξης άλλων εποχών. Οι συνταγές του δεν έχουν μόνο τερψιλαρύγγια αξία.
Ο αγαπημένος μου συγγραφέας είπε ότι η ιστορία γράφεται τόσο στα πεδία των μαχών όσο και στις μικρές αγγελίες των εφημερίδων.
«Γιατί όχι και σ’ ένα τετράδιο γλυκισμάτων;» σκέφτηκα.
Έτσι, αυτό το τετράδιο στάθηκε η αφορμή να φτιαχτεί το βιβλίο «Γλυκιά ζωή», ένα λεύκωμα μνήμης με φωτογραφίες και ιστορικές αναφορές, που αναπαριστά τη ζωή στο Σουφλί στις παραμονές του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2011 εκτός εμπορίου, σε αριθμημένα αντίτυπα και είναι εξαντλημένο.
Ας δούμε το τετράδιο.
HELLAS SPECIAL 