Η αγελάδα του Ασπρό

Στην Πατησίων, κοντά στο Ελληνικό Ωδείο, υπήρχε ένα γωνιακό γαλατάδικο, με μία μικρή φωτεινή επιγραφή με το σήμα του Ασπρό. Περνούσα τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα και πάντα κοντοστεκόμουν να θαυμάσω το σήμα, που μου φαινόταν πολύ χαριτωμένο, έξυπνο και απλό (απλό, λιτό, απέριττο, όπως θα έλεγε και ο μετρ του σκίτσου Ηλίας Ταμπακέας). Ακόμα δεν ήξερα τι θα πει λογότυπο ούτε πώς σχεδιάζεται, πόσο μάλλον ότι κάποτε θα σχεδιάσω κι εγώ. Πάντως το σήμα του Ασπρό καταχωρίστηκε μέσα μου σαν πρότυπο σήματος.
Το Ασπρό δεν πρέπει να διαφημιζόταν ιδιαίτερα. Ψάχνοντας βρήκα κάποιες διαφημίσεις της δεκαετίας του ’50, με το παλιό λογότυπο. Το λογότυπο με την αγελάδα το εντόπισα μόλις χτες, σε μία διαφήμιση που αναρτήθηκε στη σελίδα του fb Παλιές εικόνες και φωτογραφίες της Ελλάδας / Old pictures of Greece και πρόσθεσα στο άρθρο Ασπρό, όπως λέμε Ασπρόπυργος καινούργιο υλικό.

Το γοβάκι του Καρύδα

Το παλιό κατάστημα υποδημάτων Καρύδας με το περίφημο γοβάκι του. Το γοβάκι είχε 2,5 μέτρα μήκος, 2 μέτρα ύψος και ήταν γεμάτο λάμπες στο εξωτερικό του, 780 τον αριθμό. Τα βράδια άναβαν και μετατρεπόταν σε φωτεινό γοβάκι. Φαντασμαγορία στην Εγνατία! Επιπλέον ήταν και περιστρεφόμενο. Tο είχε φέρει ο Καρύδας από το Λας Βέγκας, το 1973, και σε χρόνο μηδέν έγινε σύμβολο της πόλης. Μάλιστα όταν ο πρόεδρος της Γαλλίας Βαλερί Ζισκέρ ντ’ Εστέν επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη το 1975, δεν παρέλειψε να φωτογραφηθεί κάτω από το γοβάκι.
Οι λάμπες του έσβησαν οριστικά τον Σεπτέμβρη του 2010, όταν η Fena, που νοίκιασε το ακίνητο μετά τον Καρύδα, χρεοκόπησε. Όσο για τον Καρύδα, προτού φανεί στον ορίζοντα η κρίση που έκλεισε τόσες επιχειρήσεις, μεταφέρθηκε στην Τσιμισκή και πλέον απευθύνεται σε άλλα βαλάντια.
Το γοβάκι παραμένει στη θέση του, στο νούμερο 52 της Εγνατίας. Έχει χαρακτηριστεί Νεότερο Μνημείο από το 1997 και είναι διατηρητέο.

---

• Η φωτογραφία είναι από την ομάδα έρευνας του fb Θεσσαλονίκη χαμένη πόλη
• Περισσότερες φωτογραφίες και πληροφορίες για το γοβάκι θα βρείτε στο Parallaxi
• Ένα σύντομο χρονολόγιο της φίρμας Καρύδα θα βρείτε στον ιστότοπο Karida-shoes

Πατησίων και Γρηγοροβίου – ένα πανέμορφο νεοκλασικό που κατεδαφίζεται κι ένα κατάστημα τέχνης που δεν υπάρχει πια

Όταν ήμουν στο Γυμνάσιο, πήγαινα με τα πόδια ως το τέρμα Πατήσια, που ήταν το σχολείο. Τρόλεϊ έπαιρνα μόνον αν είχα αργήσει. Προτιμούσα τους δρόμους πάνω από τη λεωφόρο, που ήταν ήσυχοι, γιατί μου άρεσε να περπατάω και να σκέφτομαι. Για τον γυρισμό διάλεγα την Πατησίων, επειδή η παρέα, η ζωηρή κίνηση και η γρήγορη εναλλαγή των εικόνων με βοηθούσαν να ξεφορτώσω το άχαρο εξάωρο ενός συστήματος που ποτέ δεν αισθάνθηκα φιλικό στη μάθηση και που μόνον η καλοσύνη και η ανοιχτομυαλιά κάποιων λίγων εκπαιδευτικών το έκαναν υποφερτό.

Google maps, 2009.

Την προσοχή μου πάντα τραβούσε ένα κατάστημα, γωνία Πατησίων και Γρηγοροβίου. Στεγαζόταν σ’ ένα πέτρινο διώροφο νεοκλασικό, με πολλά ακροκέραμα που το στόλιζαν σαν δαντέλα. Ήταν ένα πανέμορφο κτίριο, πνιγμένο στις μονοκόμματες και άχαρες πολυκατοικίες, που ανάσαινε κάπως λόγω της απέναντι ανοιχτωσιάς του Αγίου Λουκά, της εκκλησίας που φτιάχτηκε σε σχέδια του Τσίλερ.

Έρχεται το 1961

Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα. Η Σταδίου από την Ομόνοια το 1960. Το τρόλεϊ έχει στρίψει από την Αιόλου και μπήκε στη Σταδίου. Στη θέση του διώροφου κτιρίου μπροστά από το τρόλεϊ χτίστηκε, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το δωδεκαώροφο κατάστημα  ΚΑΤΡΑΝΤΖΟΣΠΟΡ.

Το ίδιο ακριβώς σημείο σε ασπρόμαυρη φωτογραφία.

1960. Ο Κώστας Μπαλάφας φωτογραφίζει τη Σταδίου κοιτάζοντας προς την Ομόνοια. Δεξιά, το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού.

Σταδίου προς Σύνταγμα. Το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού.

Το πατάρι του Λουμίδη

7 Ιανουαρίου 1938

Το Σάββατο 8 Ιανουαρίου του 1938, στις 11.30 το πρωί, εγκαινιάστηκε το νέο καφεκοπτείο των αδελφών Λουμίδη στην οδό Σταδίου 42, δίπλα στην είσοδο της στοάς Νικολούδη. Καλεσμένη ήταν όλη η Αθήνα, αφού η πρόσκληση των εγκαινίων δημοσιευόταν τις προηγούμενες μέρες στις εφημερίδες.
Οι πελάτες μπορούσαν ν’ αγοράσουν γλυκά, φρεκοκαβουρδισμένο, μυρωδάτο καφέ ή να πιούν έναν καφέ στο πόδι. Για εκείνους που ήθελαν να απολαύσουν τον καφέ τους καθιστοί, υπήρχαν τραπεζάκια στο πατάρι.
Για να εξυπηρετεί τους φίλους του θεάτρου και του κινηματογράφου (η Σταδίου, άλλωστε, ήταν ο δρόμος των κινηματογράφων), που ευχαρίστως θα τελείωναν τη βραδιά τους πίνοντας τον καινούργιο, δυνατό καφέ, τον εσπρέσο, το κατάστημα έμενε ανοιχτό μέχρι τις δύο το πρωί.

Τι κοσμοπολίτικη που ήταν η πλατεία Ελευθερίας, πριν από την πυρκαγιά του 1917! – αναμνήσεις του Σταμ.Σταμ.

• 

Ποιος πέρασε τα παλιά χρόνια από την Θεσσαλονίκην και δεν ενθυμείται την ιστορικήν πλατείαν της Ελευθερίας;
Ουσιαστικώς δεν ήτανε πλατεία. Ήταν ένα μεγαλύτερο άνοιγμα της μεγάλης εμπορικής οδού, της αρχιζούσης από το Διοικητήριον και καταληγούσης εις την προκυμαίαν.

Ο Άγιος Παντελεήμονας της Αχαρνών

Μεταξύ των σημερινών οδών Πιπίνου και Αγορακρίτου, πλάι στην οδό Αχαρνών, βρισκόταν ένα παλιό εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα. Όπως και άλλα εκκλησάκια της περιοχής, μαρτυράει και αυτό ότι εκεί κάποτε υπήρξε μια μεγάλη ιδιοκτησία, με σπίτι, υποστατικά και περιβόλι.

Ο Άγιος Παντελεήμονας στα τέλη του 19ου αιώνα. Χάρτης του Γιόχαν Άουγκουστ Κάουπερτ, από το Athens Open Museum.

Κοντά σ’ αυτό το εκκλησάκι, στις 12 Σεπτεμβρίου 1910 θεμελιώθηκε ο καινούργιος ναός του αγίου Παντελεήμονα, αυτός που σήμερα είναι ο μεγαλύτερος ναός της Ελλάδας και από τους μεγαλύτερους των Βαλκανίων. Η ανέγερση άρχισε δεκατρία χρόνια αργότερα, σε σχέδια του Ιωάννη Παπαδάκη.

Καραγιώργη Σερβίας 4

Η φωτο είναι του ακαδημαϊκού Παύλου Μυλωνά, από τον τόμο που εξέδωσε η Ακαδημία Αθηνών το 2017. Αναδημοσίευση από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

Το μέγαρο Παύλου Καλλιγά. Η φωτογραφία είναι του ακαδημαϊκού Παύλου Μυλωνά, από τον τόμο που εξέδωσε η Ακαδημία Αθηνών το 2017. Αναδημοσίευση από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

Το μέγαρο χτίστηκε στα τέλη της δεκαετίας 1840 και χρησίμευσε σαν κατοικία του Παύλου Καλλιγά, που διατέλεσε καθηγητής πανεπιστημίου, αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κοσμήτορας της Νομικής Σχολής Αθηνών, μέλος της επιτροπής σύνταξης του Αστικού Κώδικα, βουλευτής, υπουργός, πρόεδρος της Βουλής, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας, ιδρυτικό μέλος και πρώτος πρόεδρος της Αθηναϊκής Λέσχης, ιδρυτής του Συλλόγου προς διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων, συγγραφέας λογοτεχνικών, ιστορικών και νομικών βιβλίων. Πολύ πλούσια δραστηριότητα!

Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος τον Σεπτέμβριο του 1996, στην εκατονταετηρίδα από τον θάνατο του Παύλου Καλλιγά, εξέδωσε ένα βιβλίο, το οποίο, εκτός των άλλων, περιέχει χρονολόγιο και εργογραφία του. Θα το βρείτε ΕΔΩ.

Ο Καλλιγάς πέθανε το 1896. Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του το μέγαρο ανακατασκευάστηκε από τον Τσίλερ. Στο ισόγειο διαμορφώθηκαν τρία καταστήματα. Δύο είσοδοι δεξιά και αριστερά των καταστημάτων οδηγούσαν στους ορόφους, όπου ήταν κατοικίες. Μετά τον πόλεμο, διαμορφώθηκε από τον Εμμανουήλ Βουρέκα σε κτίριο γραφείων και καταστημάτων. Εκεί στεγάστηκε η εφημερίδα Ελευθερία από το 1945 μέχρι το 1956.

Ελευθερία, 8 Ιανουαρίου 1957

Το μέγαρο κατεδαφίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’50 για να γίνει κτίριο γραφείων, πάλι σε σχέδια του Βουρέκα.

Στη θέση του μεγάρου Καλλιγά υψώνεται σήμερα αυτό το κτίριο. Η στοά Καλλιγά, που φαίνεται στη φωτογραφία (Google 2014), ενώνει την Καραγιώργη Σερβίας με τη Σταδίου

Αθ Κορλός ΠαλΤερ και άλλα ακαταλαβίστικα

Οι ελληνικές επιγραφές είναι πηγή γέλιου και αντικείμενο σαρκασμού. Τον δρόμο άνοιξε ο Κυριάκος Ντελόπουλος, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, με τα βιβλία «Στραβά κι Ανάποδα» και «Επιχείρησις Μαργαριτάρια».

Μεγάλη η λέξη, μικρή η ταμπέλα. Λύση το κουτσούρεμα.

Με την ευκολία του διαδικτύου τα μαργαριτάρια έχουν γίνει ολόκληρος θησαυρός. Ίσως έχετε δει τη φωτογραφία της επιγραφής ενός καταστήματος που κάνει Βιντεοσκοπ/σεις. Κάποιοι λένε ότι είναι φωτοσοπαρισμένη. Δεν αποκλείεται. Η φωτογραφία ΣΧΟΛΚΟΝ όμως είναι αυθεντική. Πρόκειται για ένα από τα μαργαριτάρια που μάζεψε ο Ντελόπουλος.

Άραγε ο επιγραφοποιός ξέχασε να γράψει το γιώτα; Συντόμευσε τη λέξη για τη φέρει περασιά με το παράθυρο του λεωφορείου; Άγνωστο.

Η λεωφόρος Κηφισιάς έφτανε μέχρι το Σύνταγμα και οι δρόμοι είχαν δεντροστοιχίες με πιπεριές

 

— Κηφισιᾶς 160.
[…]  Καί ἡ ἅμαξα κατά τό ἥμισυ ἀνοικτή τώρα ἐρρίφθη ταχεῖα πρός την όδόν Σταδίου.
Πρό ὀλίγου εἶχε παύσει ἡ βροχή καί εἰς τόν οὐρανόν ἔλαμπεν ἡ σελήνη. Ἡ ἀτμοσφαῖρα εἶχε τήν διαύγειαν τήν ὁποίαν μόνον εἰς τάς Ἀθήνας μέ τόν βορρᾶν ἠμπορεῖ ν’ ἀπαντήσῃ κανείς. Ὁ καιρός ὅμως ἦτο ψυχρότατος. Ἡ όδός Σταδίου ἐξετείνετο ἐρημος καί ποῦ καί ποῦ μόλις ἐφαίνετο μία σκιά διαβατική, σπεύδουσα νά προστατευθῇ ὑπό στέγην. Οἱ φρουροί ἀστυφύλακες χωσμένοι εἰς τάς παραστάδας τῶν θυρῶν, εἶχαν τόσην ἀκαμψίαν καί ἀκινησίαν ἀπό τό ψῦχος, ὥστε θά τούς ἐνόμιζε κανείς μαρμαρωμένους φύλακας ἀσφαλείας, τήν ὁποίαν κανείς δέν εἶχε τήν δύναμιν νά προσβάλῃ.
Ἡ ἅμαξα ἐπερνοῦσε τώρα πρό τῶν καφενείων τῆς πλατείας Συντάγματος,