Η γειτονιά του Μεβλεβί χανέ στον μεσοπόλεμο

Για τον Μεβλεβί χανέ, τον τεκέ των περιστρεφόμενων δερβίσηδων, έχουμε μιλήσει στο παρελθόν. Το άρθρο για τον Μεβλεβί χανέ δημοσιεύτηκε στο Hellas Special. Το ίδιο άρθρο, με λιγότερες φωτογραφίες, αλλά με μία περιγραφή της γειτονιάς του Μεβλεβί χανέ δημοσιεύτηκε στο Docville τ.64.  
Ο Σταμ. Σταμ. βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη τη δεκαετία του ’30 και μας δίνει πολύτιμες εικόνες της γειτονιάς και της καθημερινής ζωής. Μοναδικό απομεινάρι της τούρκικης παρουσίας ήταν το νεκροταφείο.

Δεξιά σου, καθώς ανεβαίνεις, σε ξαφνίζουν προς στιγμήν, καθώς ορθούνται ξαφνικά και απότομα από την γην, λευκά στρογγυλοκέφαλα και χονδροκέφαλα φαντάσματα, καθώς ορθούνται λέμε, εις μίαν κίνησιν ορμητικήν, εις την οποίαν επετρώθησαν θαρρείς αμέσως και απέμειναν εκεί φαντάσματα λησμονηθέντα παλαιών καλών καιρών.
Είναι οι πέτρινες και σαρικοφόρες στήλες των νεκρών του μεγάλου εκεί τούρκικου νεκροταφείου, που είναι σχεδόν εγκαταλελειμμένο σήμερα.

Η Τσικνοπέμπτη, ο μπαλνταφάς και ο Γήσης

Γήσης Παπαγεωργίου

Ο κύριος της φωτογραφίας είναι ένας πολύ γνωστός και εξαιρετικός σκιτσογράφος. Όταν παραιτήθηκε από πλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, ασχολήθηκε με τη γελοιογραφία σε γνωστές εφημερίδες. Το λεύκωμα «Ελληνικοί πέτρινοι φάροι» που κρατάει ο Γήσης Παπαγεωργίου οφείλεται στην έρευνά του γύρω από τους πέτρινους φάρους και ολοκληρώνεται με δικά του σχέδια. Ερεύνησε και σχεδίασε τις στολές του Πολεμικού Ναυτικού από τον καιρό του Καποδίστρια ώς τις μέρες μας. Στη συνέχεια το ενδιαφέρον του τράβηξε η ελληνική παραδοσιακή φορεσιά και εδώ και δεκαοχτώ χρόνια ερευνά το θέμα και σχεδιάζει. 
Προτού τα κάνει όλα αυτά και άλλα πολλά σπουδαία πράγματα, ήταν ένα παιδί που ήθελε να ντυθεί καουμπόης, αλλά βρέθηκε μέσα στην «ξέμπαρκη» στολή του θείου του, να περνάει άσχημα σ’ έναν παιδικό χορό, ντυμένος στο περίπου ιππότης.

ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ σήμερα μου είπανε κι εγώ θυμήθηκα τότε παλιά που γινόντουσαν σαν και σήμερα οι «μπαλνταφάδες» εκ του ball d’ enfant, λέξις γαλλική, εφαρμογή εκτέλεση ελληνική.

Μέγας αποκριάτικος χορός

Αποκριάτικος χορός σε επαρχιακή πόλη την εποχή του μεσοπολέμου. Είναι εντυπωσιακό ότι τόσοι άνθρωποι σταμάτησαν τη διασκέδασή τους και μαζεύτηκαν ο ένας κοντά στον άλλον για να χωρέσουν στον φακό του φωτογράφου, χωρίς να χάσουν το κέφι τους. Πόση ώρα, άραγε, χρειάστηκε μέχρι να τραβηχτεί η φωτογραφία και να ξαναρχίσει ο χορός;

Κάθε χρόνο, την εποχή της αποκριάς, όλοι οι σύλλογοι, σύνδεσμοι, σωματεία, αδελφότητες, ομοσπονδίες και λέσχες έδιναν τον μεγάλο ετήσιο χορό τους σε κάποιο θέατρο, ξενοδοχείο ή κέντρο. Με φράκα και τουαλέτες, με μεταμφιέσεις, με παραδοσιακές ενδυμασίες, με κοτιγιόν, με ατραξιόν, με λαχειοφόρους αγορές και διαγωνισμούς ομορφιάς, οι χοροεσπερίδες συνδύαζαν την ψυχαγωγία με τη φιλανθρωπία.
Το παλιό καρναβάλι με τα γλέντια στους δρόμους και στις γειτονιές το έσβησαν οι Βαλκανικοί και ο Πρώτος Παγκόσμιος.

Πτερωτή αράχνη

1938

Η σερπαντίνα! Γιατί άραγε ο Μιμηκόπουλος το 1938 την έλεγε πτερωτή αράχνη, αφού η λέξη σερπαντίνα ήταν πολύ διαδομένη τουλάχιστον από το 1931, που φέρναμε σερπαντίνες από την Ιαπωνία;

1931. Σερπαντίνες Ιαπωνίας.

Άρωμα στη Θεσσαλονίκη και στο σαλόνι

Τα τσιγάρα Άρωμα της καπνοβιομηχανίας Κεράνη ήταν τσιγάρα πολυτελείας, ενώ τα αδέρφια τους τα Έθνος ήταν λαϊκό τσιγάρο, από καπνά δεύτερης διαλογής. Ήταν άφιλτρα σε συσκευασία κασετίνας. Για πολλές δεκαετίες στάθηκαν ψηλά στην προτίμηση των καπνιστών.

1938

Εντυπωσιάστηκα!

Οι φίλοι του Hellas Special ξέρετε πόσο αγαπάει τον Τζογέ και τον Σώτο Πετρά. Μετά τη χτεσινή ανάρτηση στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου με τίτλο Ο Τζογές (εξαιρετική δουλειά και μπράβο!), παρόλο που δεν είχε γίνει παραπομπή στο Hellas Special, τα στατιστικά έδειξαν μεγάλη κίνηση στα άρθρα με ετικέτα αυτά τα δύο ονόματα.

Αν θέλετε να τα διαβάσετε, θα τα βρείτε ΕΔΩ.

Πολλοί μπήκαν και διάβασαν διάφορα και κυρίως τα άρθρα τα σχετικά με τον Σώτο Πετρά.

Εσύ, όμως, που μπήκες και διάβασες μονοκοπανιά τέσσερις ντουζίνες άρθρα… Τι να πω; Εντυπωσιάστηκα! Ευχαριστώ. Είναι η καλύτερη φιλοφρόνηση που έχει δεχτεί το Hellas Special!

Οι εφημερίδες τον κατηγόρησαν ότι μέσα σε πέντε χρόνια εξαπάτησε 170 γυναίκες με τη μέθοδο της μνηστείας. Εκείνος αποκάλυψε ότι είχε 400 ερωμένες και ότι δεν εξαπάτησε καμία.

— Δεσποινίς, σας αγαπώ. Θέλω να γίνετε γυναίκα μου.
— Παρντόν;
— Ζητώ το χέρι σας.
— Μα, μόλις τώρα γνωριστήκαμε.
— Έχω τις πληροφορίες μου. Είστε καλό και τίμιο κορίτσι. Πείτε το ναι και αύριο θα έρθω στο σπίτι σας, να σας ζητήσω επισήμως από τους δικούς σας.

Η Φωφώ, η Μαρίκα, η Κατίνα, η Ελένη, η Χρύσα, η Πόπη, η Κούλα, η Άννα, η Γεωργία παραξενεύονταν με τη βιασύνη του, αλλά επειδή είχαν μεγαλώσει με τον φόβο μήπως μείνουν στο ράφι, δίσταζαν ν’ αφήσουν την ευκαιρία να πάει χαμένη. Εξάλλου ο νέος φαινόταν ηθικός και τίμιος, αφού ζητούσε γάμο και δεν προσπαθούσε να τις παρασύρει σε ερωτικές περιπτύξεις και στο μη περαιτέρω.
Την άλλη μέρα στο σπίτι της Φωφώς, της Μαρίκας, της Κατίνας, της Ελένης, της Χρύσας, της Πόπης, της Κούλας, της Άννας, της Γεωργίας, με χαμόγελα, σεμέν και κεράσματα περίμεναν τον υποψήφιο γαμπρό. Μόλις έκανε την εμφάνισή του, η χαρά γινόταν ενθουσιασμός.

Θα τα κάνω όλα σαλεπιτζίδικο!

Από το «Λεξικό της πιάτσας» του Βρασίδα Καπετανάκη

Θα τα κάνω σαλεπιτζίδικο σημαίνει θα τα κάνω λίμπα, θα τα κάνω παγκλίδια. Είναι παλιά έκφραση, που δεν χρησιμοποιείται πια. Τη συνάντησα σε μια προπολεμική εφημερίδα, όπου διάβασα την εξής γουστόζικη είδηση:

Ένας μεθυσμένος, αφού κατέβασε κάμποσες μισές σ’ ένα κρασοπουλιό στα Εξάρχεια, έφυγε με οχτάρια για να γυρίσει σπίτι του. Κάποιο μαγαζί στην οδό Θεμιστοκλέους του τράβηξε την προσοχή. Άρπαξε μια πέτρα και την εκσφενδόνισε στη τζαμαρία φωνάζοντας: «Θα τα κάνω όλα σαλεπιτζίδικο!».

Η εκτέλεση στο Γεντί Κουλέ – Οι τελευταίες στιγμές δύο θανατοποινιτών

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Docville τ. 63 της εφημερίδας Documento στις 28 Ιανουαρίου 2018. Το αναδημοσιεύω με προσθήκη τίτλων από τις εφημερίδες της εποχής και φωτογραφιών.

Τον Απρίλιο του 1929 ο Ταταράκης –33 χρόνων, από το Δογάν-κιοϊ της Ανατολικής Θράκης, κάτοικος Διδυμοτείχου– μαζί με τον γαμπρό του Σταυρακάκη μπήκαν στο σπίτι της μαμής Ντεντέ Σεντί Μολά στο Διδυμότειχο και αφού τη βασάνισαν με πυρακτωμένα σίδερα για να μαρτυρήσει πού είχε κρυμμένους τους θησαυρούς της, τη στραγγάλισαν κι έκλεψαν τα υπάρχοντά της.
Οι ίδιοι, μαζί με άλλους δυο, τον Μάιο μπήκαν νύχτα στο σπίτι της Λουτσίας Τακβοριάν με σκοπό να τη ληστέψουν. Εκείνη την ώρα βρισκόταν στο σπίτι και η Χουριέτ, χήρα του Γιουσούφ-μπεη. Οι ληστές τις βασάνισαν με τρόπο φρικιαστικό. Οι δύο γυναίκες έδωσαν στους ληστές όλα τα χρήματα και τα τιμαλφή τους, εκείνοι όμως τις στραγγάλισαν για να μην αποκαλυφθούν.
Ο Ταταράκης καταδικάστηκε από το κακουργιοδικείο Κομοτηνής δις εις θάνατον.

Ο Μιράν Νερσέζ Σαρουχανιάν –23 χρόνων, πρόσφυγας από την Αρμενία, εγκατεστημένος στη Νιγρίτα– ήταν μέλος της συμμορίας του λήσταρχου Ναζαρέτ Αϊβαζιάν, που δρούσε στην περιφέρεια των Σερρών. Στις 16 Οκτωβρίου 1926, έξω από ένα χωριό των Σερρών, σκότωσε έναν χωρικό για να τον ληστέψει. Τη νύχτα της 25ης Οκτωβρίου 1926, ο Μιράν με άλλους δύο της συμμορίας λήστεψαν οχτώ ανθρώπους στον δρόμο Νιγρίτας-Σερρών. Στις 26 Οκτωβρίου λήστεψε και σκότωσε έναν χωρικό και σκότωσε έναν χωροφύλακα. Την ίδια μέρα λήστεψε έναν χωρικό και σκότωσε έναν γεωργό κι έκλεψε το άλογό του.
Καταδικάστηκε από το κακουργιοδικείο Σερρών τρις εις θάνατον.

Ημερομηνία εκτέλεσης των δύο ορίστηκε η Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 1931, στις 7.30 το πρωί, και τόπος τα Χίλια Δέντρα, πίσω από το Γεντί Κουλέ.